Głaskanie „Jabłuszka”

Głaskanie „jabłuszka”, czyli przewodnik po mobilnych urządzeniach Apple
Sylwester Piekarski
Kontakt z autorem s.piekarski@uw.edu.pl
Wydanie II poprawione i uzupełnione.
Data publikacji 22.04.2016
Spis treści
Wstęp
Które urządzenie wybrać?
Poznajemy urządzenie
iTunes – ważne oprogramowanie
Konfigurowanie urządzenia
Włączanie i wyłączanie VoiceOver
Włączanie i wyłączanie urządzenia
Poznajemy ekran pulpitu
Poziome gesty nawigacji po ekranie
„wirtualne pokrętło” i gesty pionowe
Uruchamianie programów i aktywowanie opcji w obrębie programu
Zamykanie uruchomionych programów
Przełączanie się po między uruchomionymi programami
Czytanie dłuższych tekstów
Przewijanie ekranów pulpitu i ekranów w uruchomionym programie
Nawigacja wewnątrz aplikacji
Zmiana położenia ikon na ekranie i tworzenie folderów
Pozostałe gesty wykonywane przy użyciu dwóch i trzech palców
Ćwiczenie gestów VoiceOver
Zmiana parametrów mowy
Używanie głosu wyższej jakości
Języki i dialekty
Różne metody pisania tekstu
Poznajemy ekranową klawiaturę QRT
Pisanie tekstu za pomocą ekranowej klawiatury QRT
Pisanie przy użyciu funkcji „Pismo ręczne”
Pisanie za pomocą brajlowskiej klawiatury ekranowej
Zamiana Mowy na tekst
Edycja tekstu
Zaznaczanie tekstu
Przeszukiwanie ekranu urządzenia
Przeszukiwanie zawartości pamięci urządzenia
Etykietowanie przycisków w aplikacji i ikonek pulpitu
„Centrum sterowania” i „Centrum powiadomień”
Poruszanie się po stronach internetowych
Pozostałe opcje „pokrętła”
Co to jest Apple ID i jak je utworzyć?
Wyszukiwanie i instalowanie aplikacji
Usuwanie zainstalowanych Aplikacji
Aplikacje, które warto zainstalować
Synchronizacja urządzenia z komputerem, oraz program iTunes
Praca z zewnętrzną klawiaturą QRT
Współpraca z linijkami brajlowskimi
Odczytywanie zapisu matematycznego
Funkcja 3.d Touch
Wykaz omawianych w przewodniku gestów
Wykaz gestów dla pisma ręcznego
Wykaz gestów dla brajlowskiej klawiatury ekranowej
Funkcje przycisku „Home”
Dodatkowe wsparcie
Słowniczek terminów

Wstęp

Przewodnik ten nie jest kolejną instrukcją żadnego konkretnego mobilnego urządzenia firmy Apple. Jego zadaniem jest zaznajomienie czytelników z możliwościami programu odczytu ekranu VoiceOver, oraz nauczenie ich sprawnego posługiwania się nim. Opisałem w nim także niektóre funkcje, z którymi można się spotkać używając każdego z omawianych tu urządzeń. Część zawartych w tym przewodniku informacji jest zamieszczona w podręcznikach pomocy do poszczególnych modeli urządzeń i na stronach internetowych, ale kto ma czas po otrzymaniu do ręki długo wyczekiwanego urządzenia na czytanie obszernych podręczników a tym bardziej wertowanie internetu. Poza tym podręczniki są surową instrukcją opisującą funkcję urządzenia a nie materiałem szkoleniowym prowadzącym użytkownika krok po kroku. Dlatego też postanowiłem wyjść na przeciw wszystkim nowym posiadaczom mobilnych urządzeń firmy Apple i w jednym przewodniku zebrać najbardziej przydatne informacje. Mam nadzieję, że po jego przeczytaniu wasze „jabłuszko” odkryje przed wami swoje tajemnice i będziecie mogli się nim sprawnie posługiwać.
Przewodnik kierowany jest do osób niewidomych, ponieważ opisywane tu oprogramowanie udźwiękawiające VoiceOver, znacząco zmienia gesty używane w obsłudze urządzeń dotykowych. W niektórych przypadkach przedstawiane tu rozwiązania na urządzeniach z większą przekątną ekranu takich jak tablety mogą się nieznacznie różnić.
Wszystkie wymieniane w niniejszym przewodniku skróty klawiaturowe i gesty dotyczą urządzeń z wersją 9 systemu operacyjnego Ios, ale większość z nich można też stosować na urządzeniach wyposażonych w jego wcześniejszą wersję. Poniżej, krótka charakterystyka produktów mobilnych Apple, która osobom niezaznajomionym z ofertą firmy, może pomóc w zakupie odpowiedniego do swoich potrzeb urządzenia.

Które urządzenie wybrać?

Przenośne urządzenia spod znaku „jabłka”, na których się skupimy, to odtwarzacz muzyki IPod Touch, rodzina tabletów IPad i telefon IPhone. W przypadku odtwarzaczy muzyki urządzeń jest znacznie więcej, ale IPod Touch, to najbardziej zaawansowany odtwarzacz w tej grupie posiadający prawie takie same możliwości jak IPad, czy IPhone.
Każde opisywane tu urządzenie wyposażone jest w system operacyjny Ios, posiada dotykowy ekran i można na nim instalować oprogramowanie dostępne w sklepie App Store. Urządzenia te zasilane są przez wbudowany akumulator litowo-jonowy, który w razie awarii powinien być wymieniony w odpowiednich punktach serwisowych. Jego wymiany można dokonać także samodzielnie, odpowiednie instruktarzowe materiały na ten temat są dostępne w sieci, ale przyklejona do obudowy bateria sprawia, że dla przeciętnego użytkownika taka operacja nie jest prosta. Poza tym należy pamiętać, że rozebranie urządzenia w okresie gwarancji skutkuje jej utratą. Akumulator możemy ładować dołączoną do urządzenia ładowarką, albo bezpośrednio z komputera poprzez port USB. Dodatkowe wyposażenie urządzeń to głośnik, mikrofon, gniazdo słuchawkowe typu stereofoniczny Jack o średnicy 3,5 mm oraz Złącze Lightning, poprzez które następuje ładowanie akumulatora, komunikacja urządzenia z komputerem i ze stacjami dokującymi. W starszych urządzeniach Apple tego typu, zamiast złącza Lightning zamontowane jest 30-pinowe gniazdo, które spełnia te same funkcje.
Wszystkie urządzenia wyposażone są w określoną ilość wewnętrznej pamięci flash, której nie możemy zwiększyć poprzez zastosowanie dodatkowych kart pamięci, ponieważ produkty te nie posiadają tego typu gniazd. W związku z tym, przed zakupem urządzenia musimy zastanowić się ile danych będziemy chcieli w nim przechowywać i kupić produkt o odpowiednio dużej pamięci. Z chwilą pisania tego przewodnika, na rynku dostępne są urządzenia z następującymi pojemnościami pamięci 8, 16, 32, 64 i 128 GB. Musimy pamiętać, że im więcej pamięci urządzenie posiada, tym jest ono droższe. Jak się sami przekonacie zaglądając do sklepu Apple, różnice w cenie są dość znaczne.
System operacyjny Ios, pod kontrolą którego urządzenia te pracują, zawiera w sobie oprogramowanie umożliwiające używanie ich przez osoby z różnymi niepełnosprawnościami sensorycznymi i motorycznymi. Dlatego też osoby niewidome po wyjęciu urządzenia z pudełka od razu mogą go udźwiękowić i na nim pracować. Za jego udźwiękowienie odpowiada program zwany VoiceOver, który współpracuje z wielojęzycznym syntezatorem mowy. Wśród dostępnych języków jest także głos polski. Osoby słabo widzące mogą włączyć funkcję Zoom – czyli powiększenie oraz zmieniać tryb wyświetlanych kolorów na negatyw. Dodatkowo w opcjach VoiceOver można uaktywnić funkcję „duży kursor”.
Fabrycznie zainstalowane na każdym urządzeniu oprogramowanie, to między innymi Kalendarz, Zegar, Dyktafon, Kalkulator, Notatki, Zdjęcia, Muzyka, Mapy, Poczta elektroniczna, Przeglądarka Internetowa, sklep App Store i Kiosk. Aplikacji oczywiście jest więcej i w zależności od typu urządzenia mogą się one nieznacznie różnić.
Każde urządzenie może współpracować z zewnętrzną klawiaturą QRT i brajlowską linijką posiadającą brajlowską klawiaturę. W tym przypadku urządzenia komunikują się z sobą poprzez interfejs Bluetooth. Opis poszczególnych urządzeń rozpocznę od odtwarzacza muzyki.
Ipod Touch wyglądem przypomina IPhone. Można nawet powiedzieć, że jest to IPhone, z którego nie da się zadzwonić. Jest on bardzo cienki i z łatwością mieści się w kieszeni. Z otoczeniem komunikuje się poprzez interfejs Bluetooth i bezprzewodową sieć WI-FI pracującą w zakresach 2,4 GHz i 5 GHz. Nie posiada odbiornika GPS. Wbudowane czujniki to Żyroskop trójosiowy i Przyspieszeniomierz. Model IPod Touch 5 generacji o pojemności pamięci 16 GB, ma tylko jedną kamerę umieszczoną z przodu, ale pozostałe wersje Ipodów wyposażone są w dwie kamery ulokowane z przodu i z tyłu. Po zakupie odtwarzacza, w jego pudełku nie znajdziemy ładowarki, ale możemy go ładować po przez port USB komputera, zaś ładowarkę jak i inne akcesoria można osobno dokupić. Na IPod Touch instalujemy to samo oprogramowanie, co na IPhone, pod warunkiem, że do swojego działania nie wymaga ono dostępu do sieci telefonii komórkowej GSM. Jeżeli zainstalowane oprogramowanie korzysta z nawigacji GPS, to wówczas musimy nabyć zewnętrzny odbiornik tego typu, który po przez interfejs BlueTooth może współpracować z IPod Touch.
O telefonach IPhone pewnie każdy słyszał. Starsze modele są wyglądem podobne do opisywanego powyżej IPoda, tylko trochę od niego grubsze. Nowe modele posiadają większą przekątną ekranu. Jeżeli ktoś jest zainteresowany modelem nowym o mniejszej przekątnej ekranu, to powinien kupić Iphona 5 SE. Urządzenia te obsługują pełen zakres sieci telefonii komórkowej GSM. Smartfony od wersji 5 potrafią obsłużyć także dostarczany przez sieci komórkowe szybki internet w technologii LTe. Starsze modele IPhone tej transmisji nie wspierają. Poza tym smartfony te posiadają dwie kamery umieszczone z przodu i z tyłu urządzenia, interfejs BlueTooth, dostęp do sieci bezprzewodowej WI-FI pracującej w częstotliwościach 2,4 GHz i 5 GHz, oraz odbiornik GPS, który może odbierać sygnał także z satelitów systemu nawigacyjnego GLONASS. Dodatkowym modułem nawigacyjnym jest cyfrowy kompas. Do autoryzacji w sieci telefonii komurkowej starsze modele telefonów wykorzystywały kartę mikro sim, zaś najnowsze używają karty nano sim. Dodatkowe czujniki w jakie wyposażone są te smartfony to: Żyroskop trójosiowy, Przyspieszeniomierz, Czujnik zbliżeniowy i Czujnik oświetlenia zewnętrznego. Nowsze modele wyposażone są także w czytnik linii papilarnych, barometr, mikrolokalizację iBeacon i czytnik NFC. W modelach tych autoryzacja urządzenia, oraz autoryzacja konta w serwisach Apple może być dokonywana po przez technologię odcisku palca zwaną Touch ID. Przy zakupie IPhone otrzymujemy wraz z nim ładowarkę. Można go także ładować po przez port USB komputera. Na IPhone możemy instalować oprogramowanie, które zostało dla niego napisane.
IPad, to rodzina tabletów w skład, której wchodzą różne wersje IPada i IPada Mini. Jak wskazuje nazwa IPad Mini, ma krótszą przekątną ekranu niż IPad przez co jest od niego mniejszy. Urządzenia te posiadają dwa głośniki, dwie kamery umieszczone z przodu i z tyłu, interfejs BlueTooth, bez przewodową łączność z siecią WI-Fi po przez moduł pracujący na częstotliwościach 2,4 i 5 GHz Nowsze IPady są wyposażone również w moduł o nazwie Celurar służący do połączeń z internetem po przez szybką transmisję LTE udostępnianą w sieciach telefonii komórkowej. Do autoryzacji urządzenia w takiej sieci wykorzystywana jest karta nano-SIM. Po przez ten moduł działa także nawigacja. Dodatkowe czujniki w jakie wyposażone zostały tablety to: Żyroskop trójosiowy, Przyspieszeniomierz i Czujnik oświetlenia zewnętrznego. W nowych modelach autoryzacji urządzenia, oraz autoryzacji swojej tożsamości w serwisach Apple możemy dokonywać po przez technologię odcisku palca zwaną Touch ID. Przy zakupie urządzenia otrzymujemy ładowarkę, ale można go też ładować poprzez port USB. Na tabletach można instalować oprogramowanie przeznaczone dla IPadów i IPhone, co sprawia, że oferta programów znacznie się zwiększa. Instalując na tablecie oprogramowanie przeznaczone dla Iphone musimy jednak pamiętać, że zostało ono zoptymalizowane dla urządzeń o mniejszej przekątnej ekranu.

Poznajemy urządzenie

Po wyjęciu urządzenia z pudełka proponuję najpierw dobrze go obejrzeć. W tym celu proszę odszukać umieszczony na ekranie przy jednej z jego krótszych krawędzi okrągły wklęsły przycisk, który będzie naszym punktem odniesienia. Jest to przycisk „home”. Więcej o jego funkcjach dowiecie się z następnych rozdziałów przewodnika. Po zlokalizowaniu tego przycisku, układamy urządzenie tak, aby znalazł się on na jego dole. Następnie proponuję przesunąć palcami po bocznych krawędziach obudowy urządzenia i odszukać kolejne przyciski oraz gniazda. Na dolnej krawędzi obudowy, tej przy, której umieszczony jest przycisk „home” dokładnie pod nim znajdziemy złącze komunikacyjne Lightning a w starszych modelach 30-pinowe złącze, ale pełniące te same funkcje. W IPodzie na tej samej ściance zamontowane jest także gniazdo słuchawkowe typu Jack i głośnik, zaś w tabletach dwa głośniki. Na przeciwnej krótszej ściance po jej prawej stronie znajduje się mały prostokątny przycisk, którym możemy włączyć i wyłączyć urządzenie. Podczas pracy urządzenia przycisk ten służy także do jego usypiania i wybudzania. Na dłuższych ściankach, prawej lub lewej, znajdziemy dwa przyciski regulacji głośności. Gniazda słuchawkowe też mogą być umieszczone w różnych miejscach, ale zawsze znajdziemy je na którymś z krótszych boków obudowy. Dodatkowo w przypadku tabletów nad przyciskami regulacji głośności znajduje się mały suwakowy przełącznik, który w zależności od ustawienia jego funkcji, może służyć do wyciszania urządzenia lub blokowania zmiany układu ekranu podczas obracania tabletu.
W smart fonie nad przyciskami regulacji głośności umieszczony jest przełącznik służący do wyciszania dzwonka. W IPhone i tabletach wyposażonych w moduł Celular na jednej z bocznych ścianek ulokowane jest gniazdo karty SIM. Aby się do niej dostać musimy użyć dostarczonego wraz z urządzeniem małego szpikulca, który wkładamy w otworek znajdujący się obok tacki, na której umieszczona jest karta. Po wciśnięciu szpikulcem zagłębionego w otworku przycisku, tacka wysunie się z czytnika. Zamiast oryginalnego szpikulca do wysunięcia tacki można użyć innego cienkiego narzędzia np. agrafki albo igły.

iTunes – ważne oprogramowanie

ITunes to oprogramowanie przygotowane przez firmę Apple służące do synchronizowania danych pomiędzy naszym komputerem a urządzeniami mobilnymi tej firmy. Często jest ono spostrzegane jako odtwarzacz multimedialny. W wielu internetowych serwisach z oprogramowaniem np. www.dobreprogramy.pl można go nawet znaleźć w dziale zawierającym tego typu programy. ITunes ma dużo cech odtwarzacza, ponieważ przy jego pomocy można słuchać nadających w Internecie stacji radiowych oraz odtwarzać zgromadzone na dysku komputera albo znajdujące się na płytach CD i DVD multimedia. Nie jest to jednak jedyna jego funkcja, ponieważ pozwala on nam także na zgrywanie zawartości płyt audio i video do naszego komputera, konwertowanie multimedialnych plików z muzyką i filmami do formatów akceptowanych przez urządzenia Apple, logować się do sklepu App Store, kupować w nim filmy, książki, muzykę i programy, oraz synchronizować to wszystko co zgromadziliśmy w bibliotece na komputerze z mobilnymi urządzeniami Apple.
Aby pobrać Itunes otwórz stronę www.itunes.pl i kliknij w link „pobierz teraz Itunes”. Po pobraniu i zainstalowaniu oprogramowania w komputerze możemy przystąpić do tworzenia biblioteki zawierającej pliki audio i video, książki, oraz inne dokumenty. O tym jak to robić i synchronizować zbiory z urządzeniami Apple przeczytasz w dalszej części przewodnika. Aby w programie można było lepiej poruszać się z poziomu klawiatury, wybierz z menu „Edycja” pozycję „Preferencje” a następnie na zakładce „Zaawansowane” zaznacz pole „Włącz pełną nawigację za pomocą klawiatury”. W oknie programu klawiaturą poruszamy się klawiszem „tab” i „shift+tab”. Aby szybciej przemieszczać się po sekcjach okna możesz także użyć klawisza f6. Więcej skrótów klawiszowych do obsługi iTunes znajduje się w jego pomocy.
Oprócz typowych kontrolek, z którymi spotykamy się w okienkach dialogowych innych programów, w Itunes znajdziemy także tekstowe pola informacyjne o atrybucie „tylko do odczytu”. W polach tych zawarte są różnego rodzaju informacje np. po wybraniu w bibliotece multimediów płyty ulubionego wykonawcy, dowiemy się z nich, ile utworów ona zawiera i jaki jest jej czas odtwarzania.

Konfigurowanie urządzenia

Po wyjęciu nowego urządzenia z pudełka, zanim zaczniemy na nim pracę, musimy go najpierw skonfigurować. Proces ten jest całkowicie udźwiękowiony, tak więc można to zrobić samemu bez pomocy osoby widzącej. Żeby przystąpić do konfiguracji trzeba Najpierw włączyć urządzenie. W tym celu odszukaj na jednym z jego boków podłużny przycisk zasilania i przytrzymaj go przez około dwie sekundy. W starszych modelach przycisk ten ulokowany jest na jego krótszym boku po przeciwnej stronie do gniazda zasilania, zaś w nowszych smartfonach na dłuższym. Po włączeniu urządzenia, wyświetlony zostanie kreator, który przeprowadzi nas przez proces jego konfiguracji. Aby włączyć udźwiękowienie odszukaj na ekranie urządzenia okrągły przycisk „Home” i naciśnij go szybko trzy razy. Po tej czynności VoiceOver powinien się odezwać. Gdyby jednak tak się nie stało, to program ten można włączyć także z poziomu programu iTunes. Pobierz i zainstaluj na komputerze to oprogramowanie a następnie znajdującym się w pudełku kablem podłącz swoje urządzenie Apple do komputera. Kabel posiada dwie końcówki szerszą i węższą. Szerszą wtyczkę wkładamy do jednego z portów USB znajdującego się w komputerze, zaś węższą podłączamy do gniazda w urządzeniu Apple. Jeżeli posiadamy urządzenie z wejściem Lightning, to nie musimy się martwić o ułożenie wtyczki. Zaletą tego łącza jest bowiem to, że można ją do niego włożyć nie zwracając uwagi na jej ułożenie. W przypadku starszych modeli produktów Apple, które posiadają pinowe złącza, ułożenie wtyczki jest ważne i nie można jej wciskać do gniazda na siłę. Wtyczka pinowa jest większa od wtyczki Lithning i wtyczki USB, tak więc nie można ich pomylić. Po podłączeniu urządzenia, komputer zainstaluje sterowniki potrzebne do komunikowania się oprogramowania Itunes z urządzeniem. Jeżeli instalacja sterowników przebiegnie pomyślnie, to Itunes powinien rozpoznać typ podłączonego do komputera urządzenia i wyświetlić go w swoim oknie. Czasami na urządzeniu Apple może pojawić się monit z pytaniem, czy ufać temu komputerowi. W takiej sytuacji bezwzrokowe zatwierdzenie przycisku „ufaj” jest nie możliwe i trzeba poprosić o pomoc osobę widzącą. W celu udźwiękowienia urządzenia z poziomu programu iTunes należy poruszając się klawiszem „Tab”, odszukać przycisk „konfiguruj dostępność” i go zatwierdzić. W wyniku tej czynności wyświetlone zostanie okienko pozwalające na włączenie różnych funkcji dostępności. W tym miejscu zaznacz przełącznik VoiceOver a następnie zatwierdź przycisk „ok”. W następnym oknie zatwierdź przycisk „dalej”. Po tych czynnościach, urządzenie powinno do nas przemówić.
Konfiguracja urządzeń Apple Nie jest trudna, kreator prowadzi nas krok po kroku przez kolejne okna dialogowe, w których musimy ustawić parametry pracy urządzenia. Kroki dotyczące połączenia się z siecią WI-FI, oraz utworzenia Apple ID możemy pominąć i zrobić to później. Gdy jednak nie czujecie się na siłach przejść tego procesu samodzielnie, to poproście kogoś, kto wam w tym pomoże. Jeżeli konfiguracji będzie dokonywała osoba widząca, to lepiej by było, aby robiła to przy wyłączonym programie VoiceOver, ponieważ oprogramowanie udźwiękawiające zmienia działanie gestów. Konfiguracji urządzenia trzeba dokonywać za każdym razem po jego całkowitym wyzerowaniu.

Włączanie i wyłączanie VoiceOver

WoiceOver można włączyć na dwa sposoby. Możesz to zrobić z poziomu urządzenia Apple wybierając kolejno „ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność” „VoiceOver”. W tym miejscu możesz go także wyłączyć. Innym sposobem włączenia VoiceOver jest użycie programu iTunes. W tym celu podłącz urządzenie do komputera, tak jak to zostało opisane w powyższym rozdziale, uruchom iTunes i poruszając się klawiszem „tab” odszukaj przycisk „konfiguruj dostępność” i go zatwierdź. W wyniku tej czynności wyświetlone zostanie okienko pozwalające na włączenie różnych funkcji dostępności. W oknie tym zaznacz przełącznik VoiceOver i zatwierdź przycisk „ok”. A w następnym okienku zatwierdź przycisk „dalej”. Po tych czynnościach, urządzenie powinno do nas przemówić
Aby wyłączyć VoiceOver spróbuj nacisnąć szybko trzy razy przycisk „home”. Później w ten sam sposób możesz go włączyć. Jeżeli czynność ta nie wyłączy programu udźwiękawiającego, to podłącz urządzenie do komputera i zrób to z poziomu Itunes. Możesz też na urządzeniu Apple wybrać kolejno „Ustawienia”, „Ogólne”, „dostępność” „VoiceOver”.
Gdy przycisk „Home” nie steruje pracą screenreadera, to można go skonfigurować tak, aby jego trzykrotne szybkie naciśnięcie włączało, lub wyłączało program udźwiękawiający. Po uruchomieniu VoiceOver funkcja ta do przycisku „Home” przypisywana jest automatycznie, ale gdyby tak się nie stało, to na urządzeniu Apple Konfiguracji tej dokonujemy wybierając kolejno „Ustawienia”, „Ogólne”, „dostępność”, „skrót funkcji dostępności” I w miejscu tym zaznaczamy przycisk „VoiceOver”.

Włączanie i wyłączanie urządzenia

Sytuacja, w której po dotknięciu ekranu urządzenie milczy wcale nie oznacza jeszcze, że zostało ono wyłączone. Równie dobrze może znajdować się w stanie uśpienia i mieć wygaszony ekran. Aby to sprawdzić krótko naciśnij przycisk zasilania. Jeżeli po tej operacji VoiceOver się nie odezwie i ekran pozostanie ciemny, to jest bardzo prawdopodobne, że urządzenie zostało wyłączone.
Nie ma w prawdzie częstej potrzeby wyłączania urządzenia. Lepiej, aby znajdowało się ono w stanie uśpienia. Gdy jednak zostało już wyłączone, to powinniśmy wiedzieć jak go ponownie włączyć. W tym celu naciśnij i przytrzymaj przez około dwie sekundy przycisk zasilania i odczekaj kilka sekund aż system operacyjny zostanie załadowany i VoiceOver się odezwie. Od tej chwili urządzenie jest gotowe do pracy, ale za nim będzie można coś na nim zrobić, trzeba jeszcze odblokować jego ekran. W celu wykonania tej czynności ułóż urządzenie tak, aby przycisk „Home” znajdował się na dole ekranu. Następnie połóż na ekranie palec w jego lewym rogu i powoli przesuwaj go wzdłuż krawędzi w górę do przycisku „Odblokuj”. Oderwij teraz palec i stuknij nim dwa razy szybko w ekran urządzenia. Jeżeli czynność ta przebiegła prawidłowo, to ekran urządzenia zostanie odblokowany o czym będziesz poinformowany wypowiedzianym przez VoiceOver odpowiednim komunikatem i charakterystycznym dźwiękiem.
Ekran można odblokować także przesuwając po nim trzema palcami. Ustaw trzy palce obok siebie i przeciągnij nimi po ekranie z lewej do prawej strony. Palce względem dolnej i górnej jego krawędzi mogą być ułożone poziomo, lub pionowo. Możesz, więc ustawić je tak jak ci jest wygodnie. Jeśli ekran nie odblokuje się, to powtórz powyższe czynności. Ekran nieużywanego urządzenia po określonym w „ustawieniach” czasie zostanie automatycznie zablokowany. Aby go odblokować należy na krótko nacisnąć przycisk zasilania, albo przycisk „Home” a następnie postępować tak jak to zostało opisane Powyżej.
Zarówno czas blokady ekranu, jak i jego wygaszania można zmieniać w ustawieniach urządzenia. Ekran urządzenia można także zablokować samemu. Aby to zrobić, naciśnij krótko przycisk zasilania.
Są programy, które mogą działać przy zablokowanym ekranie. Na przykład różnego rodzaju odtwarzacze muzyki, radia internetowe i programy czytające książki przy pomocy syntezatora mowy, z wykorzystaniem funkcji TTS. W takich sytuacjach po ustawieniu odpowiednich parametrów w programie spokojnie możesz zablokować ekran. Po zablokowaniu ekranu nadal działają przyciski regulacji głośności. Niektóre programy, pomimo zablokowania ekranu mogą wyświetlać na nim różne swoje komunikaty. Przy zablokowanym ekranie VoiceOver może informować cię o nadchodzących powiadomieniach. Domyślnie w ScreenReaderze funkcja ta jest wyłączona. Aby ją włączyć należy wybrać kolejno „Ustawienia”, „Ogólne”, „dostępność”, „VoiceOver” i tam zaznaczyć przełącznik „Mów powiadomienia na zablokowanym ekranie”.
Jeżeli chcesz wyłączyć urządzenie, to naciśnij przycisk zasilania i przytrzymaj go przez około dwie sekundy. Po jego puszczeniu urządzenie wyświetli odpowiedni komunikat z dwoma przyciskami „wyłącz zasilanie” i „anuluj”. Domyślnie zaznaczony jest przycisk „wyłącz zasilanie”, tak więc, aby go potwierdzić stuknij szybko w ekran dwa razy jednym palcem. Po tej czynności urządzenie zostanie wyłączone.

Poznajemy ekran pulpitu

Po skonfigurowaniu urządzenia możemy przystąpić do zapoznania się z zawartością jego ekranu. Uruchom urządzenie. Odblokuj jego ekran. Odszukaj na nim umieszczony przy jego krótszej krawędzi okrągły przycisk „Home” i ułóż urządzenie tak, aby znalazł się on na dole ekranu. Ułożenie urządzenia zgodnie z powyższym opisem jest ważne, ponieważ z chwilą jego obrócenia ekran o ile funkcja ta nie została zablokowana obróci się wraz z nim.
Przegląd ekranu rozpoczniemy od jego prawego górnego rogu. Ułóż teraz palec na ekranie w tym miejscu i powoli przesuwaj nim wzdłuż prawej bocznej krawędzi do dołu. Mniej więcej w odległości pół centymetra od górnej krawędzi znajdziesz ikonkę wyświetlającą aktualny poziom naładowania baterii. Jest to pierwsza ikonka w obszarze zwanym „Pasek statusu”, o czym poinformuje cię VoiceOver. Ikonka ta bez względu na układ ekranu zawsze znajduje się w jego prawym górnym rogu i może być dla ciebie punktem odniesienia. Na „Pasku statusu” wyświetlane są ikonki informujące nas o czasie i dacie, włączonych interfejsach komunikacyjnych takich jak BlueTooth i WI-FI, oraz inne informacje pokazujące stan pracy urządzenia. Pasek ten jest zawsze widoczny u góry ekranu, ale być może są aplikacje, które go przysłonią. Ja narazie takiego programu nie spotkałem. Przesuń teraz palec w lewo starając się zachować linię prostą i sprawdź jakie jeszcze ikonki w tym obszarze wyświetla twoje urządzenie. Nie jest to proste, ale mam nadzieję, że ci się to udało.
Zbadajmy teraz, co znajduje się poniżej „Paska statusu”. Nie odrywając palca od ekranu przesuwaj nim w dół. Możesz też przesuwać go w prawo i lewo. Podczas tego wędrowania po ekranie usłyszysz jak VoiceOver wypowiada nazwy kolejnych ikon. Czasami oprócz nazwy screenreader odczyta dodatkowe informacje, które wyświetla program. Na przykład po wskazaniu ikonki kalendarza odczytana zostanie bieżąca data. A na ikonce sklepu „app store” może być wyświetlana liczba oczekujących na zainstalowanie aktualizacji. Inne programy na swoich ikonach mogą także wyświetlać własne informacje. Jak się zorientujesz w trakcie przeglądania ekranu, znajdujące się na nim ikony programów ułożone są w rzędach i kolumnach. Ten obszar, na którym aktualnie jesteś to pulpit. W zależności od ilości zainstalowanych w urządzeniu programów, może on składać się z mniejszej, lub większej liczby ekranów. Później dowiesz się, jak je przełączać. Okno uruchomionego programu zasłania pulpit i pasek „Dock”.
Odszukaj teraz przycisk „Home” i połóż palec na ekranie tuż nad nim. Następnie zachowując prostą linię, powoli przesuń go w górę. Gdy VoiceOver zacznie odczytywać kolejne ikonki, to będzie oznaczało, że właśnie znaleźliśmy się na obszarze zwanym „Dock” o czym w najnowszym systemie Appla zostaniemy także poinformowani odpowiednim komunikatem. Obszar ten umieszczony jest tuż nad przyciskiem „Home” i zawiera ikonki, które po mimo przewijania ekranów pulpitu nie ulegają zmianie. Po przełączeniu ekranu pulpitu, „Dock” wyświetla zawsze te same ikonki. Ikonki w „Dock’u” można zmieniać i tylko od nas zależy, które programy na nim się znajdą. W obszarze tym umieszczamy ikonki tych programów, do których bez względu na aktualnie wyświetlany ekran pulpitu, chcemy mieć zawsze dostęp. Pojemność „Dock’a” jest ograniczona i nie możemy na nim umieścić więcej ikonek niż pozwala na to ten obszar. Standardowo w tym miejscu mieszczą się tylko cztery ikonki. Przesuń teraz palec do prawej, lub lewej krawędzi ekranu i przemieszczając go powoli w prawą, lub lewą stronę sprawdź i policz ile ikonek znajduje się na pasku „Dock” twojego urządzenia. Z chwilą uruchomienia programu, jego okno przykrywa także ten pasek.
Przesuń teraz lekko palec w górę tak, aby znaleźć się nad paskiem „Dock”. Jeśli zrobisz to powoli, to w pewnym momencie usłyszysz, jak VoiceOver wypowie komunikat np. „strona jeden z dwa – regulacja”. Powyższa informacja oznacza, że znajdujesz się na pasku przewijania ekranów pulpitu. Teraz moglibyśmy zmienić ekran i zobaczyć ikonki innych programów zainstalowanych w naszym urządzeniu. Oczywiście, aby to zrobić wcale nie musimy wybierać paska przewijania. Jak to robić bez używania tego paska, dowiesz się z dalszej części przewodnika. Jeżeli w twoim urządzeniu ikonki wszystkich zainstalowanych programów mieszczą się na jednym ekranie, to wówczas pasek ten nie będzie widoczny.
Układ ekranu, który został powyżej opisany, jest zawsze taki sam. Jeżeli obrót ekranu nie został zablokowany, to z chwilą obrócenia urządzenia obróci się on razem z nim, ale pomimo to układ wyświetlanych treści nie ulegnie zmianie. Możesz więc obracać urządzenie dostosowując jego ułożenie do swoich potrzeb bez obawy, że stracisz na nim orientację. Pamiętaj, że ikonka wyświetlająca stan baterii zawsze jest w prawym górnym rogu ekranu i chcąc się szybko zorientować w jego ułożeniu, zaczynaj zawsze od tego miejsca. Za każdym razem, gdy ekran zostanie obrócony, VoiceOver poinformuje cię o jego aktualnym położeniu. Jeżeli obrót ekranu zostanie zablokowany, to może okazać się, że ikonki wyświetlającej stan baterii nie znajdziesz na swoim miejscu. Obracaj wówczas urządzenie tak długo, aż ją odnajdziesz.
Nie musisz przemieszczać się po ekranie przesuwając po nim palec bez jego odrywania. Pamiętaj, że zawsze VoiceOver wybierze i odczyta ten element, który został wskazany palcem. Będąc na dole ekranu możesz oderwać od niego palec i dotknąć ikonki, która jest na górze. Jeżeli ponownie chcesz odczytać nazwę wybranego elementu, to uderz raz jednym palcem w ekran. Puknięcie może być wykonane w dowolnym miejscu ekranu. Samodzielnie sprawdź jak to działa.
Możesz też odczytać położenie na pulpicie ikonki, albo w programie numer wyświetlanego ekranu. Aby to zrobić ustaw trzy palce obok siebie i stuknij nimi raz w ekran. Po stuknięciu VoiceOver odczyta współrzędne i położenie wybranego elementu a także poinformuje cię, na którym ekranie on się znajduje.
Inny gest wykonany Na obszarze pulpitu a mianowicie uderzenie w ekran raz czterema palcami w jego górnej części, ustawi fokus na ikonce w pierwszej kolumnie pierwszego wiersza. Będzie to w górnej części pulpitu tuż pod „paskiem statusu” pierwsza ikonka z lewej strony. Ten sam gest wykonany u dołu ekranu przeniesie fokus do ostatniej ikonki na pulpicie umieszczonej nad obszarem „Dock”. Łatwiej gest ten wykonać na tabletach, które mają większy ekran.
Na koniec naszego wędrowania po ekranie zwróć jeszcze uwagę na dodatkowe komunikaty VoiceOver i dźwięki, które wydaje urządzenie w trakcie przesuwania po wyświetlaczu palca. Jeżeli dźwięki te w ustawieniach są włączone to, gdy wędrujesz palcem po ikonkach słyszysz ciche dźwięki przypominające terkotanie. Wtedy, gdy przemieszczasz się z jednego obszaru na drugi np. przechodzisz z „Paska statusu” na pulpit urządzenie generuje kliknięcie o wyraźniejszym tonie. Z chwilą, gdy trafisz na puste miejsce na pulpicie jest generowany inny dźwięk, niż ten, który słyszysz poruszając się po ikonkach. W momencie osiągnięcia przez focus VoiceOver krańca obszaru, poza który dalej on już przejść nie może, twoje urządzenie wygeneruje charakterystyczny dudniący ton. Jeżeli dla kogoś dźwięki te są niepożądane, to w ustawieniach można je wyłączyć. W tym celu otwórz „ustawienia”, „ogólne”, „dostępność”, „VoiceOver” i tam odznacz pozycję „używaj efektów dźwiękowych”.
Posłuchaj także dodatkowych komunikatów wypowiadanych przez VoiceOver. Gdy ustawisz palec na ikonce programu to po pewnym czasie od wypowiedzenia jej nazwy ScreenReader dodatkowo powie „Stuknij dwukrotnie, aby otworzyć”. Po umieszczeniu palca w obszarze „Paska statusu”, VoiceOver poinformuje cię o funkcjach, które możesz na tym obszarze wywołać, oraz o gestach, jakich należy użyć. Dla osób początkujących komunikaty te mogą być bardzo pomocne, ale Jeżeli ich nie potrzebujesz, to możesz je wyłączyć. Aby to zrobić otwórz „ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność”, „VoiceOver” i tam wyłącz przełącznik „Mów podpowiedzi”. W miejscu tym możesz także zmienić szybkość odczytywania przez VoiceOver informacji z ekranu.

Poziome gesty nawigacji po ekranie

Teraz dowiesz się w jaki sposób możesz sprawniej poruszać się po ekranie urządzenia. Ułóż jeden palec w górnej części ekranu bliżej jego lewej krawędzi. W tej chwili zaznaczyliśmy wskazany obszar. Następnie w dowolnym miejscu ekranu dotykając go zacznij wykonywać po nim jednym palcem szybkie poziome machnięcia w prawo. Machnięcia muszą być płynne i krótkie podobne do gestu strzepywania okruszka z ekranu. Po każdym machnięciu oderwij od ekranu palec cofnij go i wykonaj kolejne. Jeżeli robisz to prawidłowo, to usłyszysz, jak począwszy od zaznaczonego uprzednio miejsca VoiceOver po kolei podświetla ikonki i je odczytuje. Każde machnięcie palcem w prawo, to przemieszczenie się fokusa VoiceOver na kolejną ikonkę, obszar aplikacji na ekranie, albo kolejny tekst na stronie, lub w dokumencie. Możesz wykonać ten sam gest w przeciwną stronę. Teraz będziemy się cofać i ponownie usłyszysz nazwy ikonek, które VoiceOver wcześniej wypowiadał. Ten sposób nawigowania ma swoje zalety, bo można szybko przemieszczać się po ekranie bez obawy, że coś na nim zostanie pominięte. Możesz też rozpocząć poruszanie się po ekranie w dowolnym jego miejscu, wystarczy tylko położyć tam palec. Podczas pracy w aplikacji możesz na przykład w ten sposób przejrzeć kolejne zakładki jej okna. Poza tym zauważ, że machnięcia nie muszą być wykonywane na obszarze zaznaczenia. Możesz na przykład dotknąć ikonki wyświetlającej poziom naładowania akumulatora a następnie wykonywać poziome machnięcia w lewo po środku ekranu. Po mimo, że gest jest wykonywany na środku ekranu, fokus VoiceOver będzie wędrował po ikonkach „Paska statusu”. Spróbuj wykonać to ćwiczenie i przejrzeć w ten sposób zawartość tego paska, albo obszaru „Dock”. Zauważ też, że z chwilą osiągnięcia przez fokus VoiceOver końca obszaru, twoje urządzenie będzie wydawało charakterystyczny dudnioncy dźwięk, który jest dla ciebie informacją, że bardziej w tym przypadku w lewo fokus już się przesunąć nie może. W takiej sytuacji musisz zmienić kierunek przemieszczania się fokusa, albo wskazać inny obszar ekranu.
Często zamiast przeglądać po kolei zawartość programu, lub otwartej strony, szybciej dotrzesz do interesującej cię informacji, gdy dotkniesz palcem ekranu, w miejscu, w którym jest ona wyświetlona. W trakcie pracy z różnymi programami, kiedy poznasz już ich układ na ekranie, przekonasz się, jakie to wygodne.
Gest, który przed chwilą poznaliśmy, to gest poziomy. Bez względu na uruchomiony program, jego działanie jest zawsze takie samo. VoiceOver posiada jeszcze gesty pionowe wykonywane z góry do dołu i z dołu do góry. Sposób wykonania tych gestów jest identyczny jak poziomych. Różnią się one jednak funkcjonalnością, gdyż ich działanie zależy od opcji wybranej na tak zwanym „wirtualnym pokrętle”. Bez wnikania w działanie pokrętła spróbuj teraz wykonać pionowy gest i zobacz, co VoiceOver odczyta.

„wirtualne pokrętło” i gesty pionowe

Wirtualne „pokrętło”, to gest, który realizuje funkcję pokrętła i polega na kreśleniu dwoma palcami koła na ekranie urządzenia. Obracając nim wybieramy różne opcje, które są do niego przypięte. Każda opcja, to inna czynność, która jest realizowana przy użyciu pionowych gestów. W zależności od wybranej opcji możemy przeliterować nazwę ikonki, na której ustawiony jest fokus VoiceOver, wybrać z dostępnego menu polecenie, albo włączyć i wyłączyć jakąś funkcję ScreenReadera.
Połóż teraz na ekranie w pewnej odległości od siebie dwa palce np. Kciuk i Palec Wskazujący i zacznij nimi kreślić łuki, tak jak byś chciał obrócić znajdujące się po między nimi pokrętło. Gest ten przypomina także rysowanie cyrklem na papierze łuku. Po zakreśleniu łuku oderwij od ekranu palec, którym ten gest wykonałeś, cofnij go a następnie zakreśl kolejny łuk. Popróbuj ten gest z różnymi palcami i sprawdź, z którymi ci to najlepiej wychodzi. Do obracania pokrętła można użyć dwóch palców jednej ręki, albo dwóch kciuków trzymając urządzenie obydwoma rękoma. Wykorzystując dwie ręce chwyć urządzenie w dłonie, połóż na ekranie kciuki i zacznij nimi kreślić łuki. Po każdym ruchu oderzij Kciuki od ekranu i wykonaj kolejny gest. „Pokrętło” można obracać w prawo i lewo. Zauważ, że przy każdym obrocie VoiceOver wypowiada inną wybraną czynność dla gestów pionowych.
W ramach ćwiczenia ustaw „pokrętło” na pozycję znaki a następnie używając gestów poziomych zaznacz ikonkę „kalendarz”. Teraz wykonaj gest pionowy przesuwając palec najpierw parę razy w dół a potem w górę. Każde przesunięcie spowoduje przemieszczenie się wirtualnego kursora na kolejną literę w nazwie ikonki. Gdy wykonasz gest w dół, to kursor będzie przemieszczał się w stronę prawą. Gest w górę przesunie kursor w lewo. Wybierz teraz poziomymi gestami ikonkę składającą się z dwóch słów np. „App Stor” i zmień ustawienie „pokrętła” na pozycję „wyrazy” a następnie wykonaj gest pionowy. Jeżeli wszystko przebiegło pomyślnie, to usłyszysz, jak za każdym przesunięciem palca w dół VoiceOver odczytuje kolejny wyraz stanowiący nazwę ikonki. Przy pierwszym geście program wypowie „app”, przy następnym „stor”. Gdy wykonasz te gesty w odwrotnym kierunku z dołu do góry, to kolejność odczytywanych słów zostanie odwrócona.
Jak zapewne zauważyliście na pokrętle występuje wiele ustawień zmieniających działanie pionowych gestów. Pewne ustawienia pojawiają się także w określonych sytuacjach a inne trzeba dopiero włączyć. Na przykład po wybraniu pola edycyjnego, obracając „pokrętło” zauważycie, że pojawiły się w jego opcjach dwie dodatkowe funkcje „edycja” i „tryb wpisywania”. W programach „Muzyka”, „Notatki” i „Mail”, po zaznaczeniu utworu, notatki, lub maila, na pokrętle dostępna będzie opcja o nazwie „lista czynności”, zawierająca zestaw poleceń, które na tych elementach można wykonać. W celu sprawdzenia, czy pokrętło rzeczywiście zachowuje się tak jak to opisałem powyżej, ustaw palec nad obszarem „Dock” na pasku przewijania a następnie zacznij obracać „pokrętło”. Teraz powinna znaleźć się na nim kolejna pozycja zwana „zmiana wartości”. Opcja ta pojawia się tylko wówczas, gdy fokus VoiceOver znajdzie się na pasku przewijania. Paskiem takim może być np. element odpowiedzialny za przełączanie ekranów pulpitu, pasek indeksu literowego, albo suwak głośności. Wykonaj teraz pionowe gesty i sprawdź, czy ekrany na twoim urządzeniu się przełączają.
Pewne opcje umieszczone na pokrętle działają jak przełączniki i po wybraniu gestami pionowymi odpowiedniej funkcji nie musimy nic zatwierdzać. Na przykład po wybraniu dostępnej w polu edycyjnym opcji „Tryb wpisywania” gestami pionowymi można zmienić sposób działania ekranowej klawiatury. Przy niektórych pozycjach po wybraniu gestami pionowymi opcji musimy jeszcze zatwierdzić ją dwukrotnym stuknięciem w ekran jednym palcem. W ten sposób zachowuje się na przykład w polu edycyjnym opcja „Edycja”, która udostępnia różne czynności związane z edycją tekstu.
Poza tym pokrętło ma dodatkowo inne opcje, które w tym momencie na waszym urządzeniu mogą być wyłączone. Aby je włączyć do listy czynności dostępnych za pomocą pokrętła należy otworzyć „ustawienia”, „ogólne”, „dostępność”, „VoiceOver”, „pokrętło”. Znajduje się tu długa lista opcji, które można włączyć i wyłączyć. Żeby przypiąć do „pokrętła” opcję wybierz jej przełącznik i stuknij go dwukrotnie jednym palcem. W ten sam sposób można wyłączyć opcję aktywną. Jeżeli opcja jest aktywna, to VoiceOver po jej wybraniu na liście, wypowie komunikat „zaznaczone”. W miejscu tym można także zmienić kolejność występowania na pokrętle opcji. W tym celu należy najpierw ją włączyć a następnie stuknąć dwa razy jednym palcem w umieszczony obok niej przycisk „przestaw”. Po drugim stuknięciu nie odrywamy palca od ekranu, tylko trzymając go cały czas na nim przeciągamy opcję w inne położenie na liście. Podczas przeciągania VoiceOver będzie informował nas nad, albo pod jaki element została ona przeniesiona. Po ustawieniu nowego położenia odrywamy palec od ekranu.

Uruchamianie programów i aktywowanie opcji w obrębie programu

Uruchamianie programów jest bardzo proste. Wystarczy wskazać ikonkę programu i stuknąć dwa razy szybko jednym palcem w ekran. W potocznej mowie słowo stuknąć często zastępowane jest słowem tapnąć. W tym poradniku używane są obydwa te określenia. Wybierz teraz na swoim urządzeniu ikonkę dowolnego programu np. „Notatki” i spróbuj go uruchomić. Nie musisz uderzać palcem dokładnie w miejsce, w którym się ona znajduje. Wystarczy, że jest ona zaznaczona przez VoiceOver. Samo stuknięcie może odbyć się w dowolnym miejscu ekranu. Możesz także przemieszczać palec po ekranie i po odszukaniu na nim interesującego cię programu zatrzymać go na jego ikonce a następnie stuknąć raz innym palcem w dowolne miejsce ekranu. Wypróbuj różne sposoby i użyj tego, który dla ciebie jest najłatwiejszy do wykonania. W ten sam sposób stukasz w przyciski w otwartym programie.
W ramach ćwiczenia uruchom program „Zegar”, ustaw palec na dole ekranu na jego zakładkach i wybierając kolejne zakładki spróbuj je uaktywnić podwójnym tapnięciem, lub wykorzystując dwa palce pojedynczym. Zobacz, jak zmienia się zawartość ekranu.
Osoby, które mają problemy z wykonaniem gestu podwójnego tapnięcia, w 9 wersji Ios mogą ustawić odstęp czasowy po między jednym puknięciem a drugim. Aby to zmienić wybierz kolejno „Ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność”, „VoiceOver” i tam tapnij opcję „Dwukrotne stuknięcie” W wyświetlonym oknie możesz ustawić długość pauzy po między dwoma stuknięciami, które przez ScreenReader będą traktowane jako podwójne tapnięcie. Do zmiany tej wartości można użyć przycisków, albo wpisać ją z klawiatury w polu tekstowym.

Zamykanie uruchomionych programów

Żeby opuścić program i znaleźć się na ekranie startowym naciśnij przycisk „Home”. Przycisk ten nie zamyka programu, jest on nadal otwarty, ale jego ekran nie jest wyświetlany na pulpicie. Gdy ponownie dwa razy tapniesz w jego ikonkę, to otworzy się on w takim samym ustawieniu, w jakim go opuściliśmy. Możesz to przećwiczyć na znanym ci już programie „Zegar”. Otwórz program, na dole jego okna wybierz zakładkę „Stoper” i tapnij ją dwa razy. Teraz naciśnij przycisk „Home”, aby wrócić na pulpit. Ponownie uruchom „Zegar” i sprawdź, czy nadal wybrana jest zakładka „Stoper”.
Na tabletach do opuszczenia programu można także użyć tak zwanego „gestu szczypania”, który jest równoważny z naciśnięciem przycisku „Home”. Gest ten wykorzystuje pięć palców i polega na czynności przypominającej złapanie znajdującego się na ekranie drobnego elementu. Aby go prawidłowo wykonać ułóż na ekranie pięć palców a następnie szybko zbliż je do siebie. Uruchom dowolny program i wykonaj ten gest. Po jego wykonaniu okno programu powinno zniknąć z ekranu.
Ani przycisk „Home”, ani „gest szczypania” nie zamykają uruchomionych programów. Ich procesy cały czas pracują w tle i po mimo, że system Ios został tak zoptymalizowany, aby wykorzystywały one jak najmniej mocy obliczeniowej procesora, to warto od czasu do czasu zwłaszcza wtedy, kiedy urządzenie zaczyna pracować ociężale oczyścić jego pamięć i całkowicie je zamknąć. Żeby tego dokonać, musisz użyć „Paska przełączania programów”. Aby go wywołać naciśnij szybko dwa razy przycisk „Home”. Następnie wykorzystując gest poziomy wskaż program, który chcesz zamknąć i przesuń do góry trzema palcami. Gest ten spowoduje zamknięcie wybranego programu. Żeby go wykonać ustaw trzy palce obok siebie i przesuń je płynnie po ekranie w górę. Ruch nie musi być długi. Możesz także po zaznaczeniu programu wybrać na „pokrętle” opcję „czynności” i gestem pionowym zaznaczyć pozycję „zamknij..nazwa programu” a następnie zatwierdzić ją dwukrotnym tapnięciem.
Zauważ, że podczas podświetlania ikonki programu w obszarze przełączania programów, VoiceOver oprócz nazwy ikonki dodatkowo wypowiada komunikat „uruchomiony”. Z chwilą zamykania programu, screenreader wypowie komunikat „zamykam… nazwa zamykanej aplikacji” a urządzenie dodatkowo o tej czynności poinformuje cię odpowiednim dźwiękiem.
W ramach ćwiczenia uruchom dwa, albo trzy programy i spróbuj je z wykorzystaniem „paska przełączania programów” zamknąć.

Przełączanie się po między uruchomionymi programami

Jak już pisałem w poprzednim rozdziale naciśnięcie przycisku „Home” nie zamyka programu a jedynie umożliwia jego opuszczenie i przejście na ekran początkowy. Jeżeli masz już uruchomiony program, to możesz wykorzystać „pasek przełączania programów” do jego ponownego wyświetlenia. Aby dostać się do tego paska naciśnij szybko dwa razy przycisk „Home”. W wyniku tej czynności zostanie wyświetlona lista uruchomionych programów. Żeby ponownie wyświetlić okno programu zaznacz go i dwa razy tapnij jego ikonkę. Jest to bardzo wygodne w sytuacji gdy masz dużo zainstalowanych w urządzeniu programów i ikonki otwartych aplikacji rozrzucone są po różnych ekranach pulpitu. W takiej sytuacji zamiast przeszukiwać ekrany możesz użyć tego paska do ponownego wywołania uruchomionego programu. Z „paska przełączania programów” z powrotem na pulpit wyjdziesz naciskając przycisk „Home”.
Inny sposób przełączania się po między otwartymi programami, to użycie gestu. W ten sposób możesz przełączać się po między programami bez konieczności zamykania programu, w którym aktualnie pracujesz i przechodzenia do „Paska przełączania programów”. Aby go wykonać w ustaw cztery palce obok siebie i przeciągnij nimi poziomo od lewej krawędzi ekranu. Żeby wrócić do poprzedniego programu ponownie wykonaj ten gest przeciągając palcami od środka do lewej krawędzi ekranu. W celu jego wypróbowania otwórz dwa programy. Uaktywnij jeden z nich i spróbuj się w ten sposób przełączyć na drugi. Gest ten nie działa na urządzeniach o mniejszych ekranach. Możesz go używać napewno na tablecie.

Czytanie dłuższych tekstów

W tym rozdziale dowiesz się jak włączyć funkcję ciągłego czytania, która może ci się przydać do przeczytania wszystkiego, co jest na ekranie. Przy jej pomocy można także odczytywać dłuższe teksty składające się z wielu ekranów. Nie mamy wprawdzie jeszcze wgranego do naszego urządzenia żadnego dokumentu, na którym moglibyśmy to przećwiczyć, ale funkcję tą pokarzę na przykładzie odczytywania znajdujących się na pulpicie ikonek programów.
Ustaw palec na którejś z umieszczonych w górnej części pulpitu ikonce. Następnie ułóż dwa palce obok siebie i przesuń nimi pionowo po ekranie w dół. Wykonaj szybki krótki ruch. Możesz to zrobić w dowolnym miejscu ekranu. Po wykonaniu tego gestu VoiceOver rozpocznie czytanie od zaznaczonego miejsca do dołu ekranu. Program będzie odczytywał po kolei wszystkie znajdujące się na ekranie ikonki i przemieszczał po nich fokus. Jeżeli nie zatrzymasz czytania, to Przeczytane zostanie wszystko włącznie z ikonkami umieszczonymi na pasku „Dock”. Dotknięcie ekranu przerywa czytanie.
Żeby odczytać tekst od początku w tym przypadku od góry ekranu, przesuń w górę dwoma palcami. Sprawdź różnicę między tymi gestami. Ustaw się na którejś z ikonek po środku ekranu a następnie wykonaj gest czytania od zaznaczonego miejsca. Potem wykonaj gest czytania od początku. Zauważ, że w pierwszym przypadku VoiceOver zacznie czytanie od ikonki, która była wybrana i przeczyta pozostałe ikonki znajdujące się po niżej. W drugim zaś zacznie czytać od ikonki umieszczonej na ekranie w pierwszej kolumnie pierwszego wiersza. W tym przypadku zostaną przeczytane wszystkie ikonki znajdujące się na aktywnym ekranie pulpitu.
Zauważ, że na pulpicie wykonanie gestu czytania od początku sprawia, że VoiceOver zaczyna zawsze czytać od pierwszej ikonki pulpitu pomijając obszar „Paska statusu”. Gdy byśmy chcieli używając tych gestów przeczytać wszystkie ikonki „Paska statusu”, to musisz zaznaczyć pierwszą ikonkę umieszczoną po lewej jego stronie a następnie wykonać gest czytaj od zaznaczonego miejsca. W ten sam sposób można się zapoznać z ikonkami umieszczonymi w obszarze „Dock”.
Gestów tych możemy także użyć do przeczytania dłuższego tekstu w programach wyświetlających teksty takich jak: programy do czytania newsów, edytory tekstu, czytniki poczty elektronicznej i przeglądarki stron internetowych. Trzeba jednak pamiętać, aby w trakcie takiego czytania nie dotykać ekranu, gdyż po jego dotknięciu proces czytania zostaje przerwany a vokus VoiceOver ustawia się na dotkniętym obszarze. Gdy mamy potrzebę zapałzowania czytania, to należy tapnąć raz dwoma palcami w ekran. Ponowne tapnięcie dwoma palcami wznowi czytanie od miejsca, w którym zostało ono wstrzymane. Jeżeli po zapałzowaniu czytania dotkniemy ekranu i tym samym przeniesiemy fokus VoiceOver, to ponowne tapnięcie dwoma palcami nie wznowi czytania.
Podczas czytania dokumentów, które zawierają kilka ekranów, będą one automatycznie przewijane. Wykonanie gestu czytania od początku, Nawet, jeżeli jesteś w połowie dokumentu składającego się z kilku ekranów, przeniesie cię na pierwszy ekran dokumentu do jego pierwszej linijki tekstu.

Przewijanie ekranów pulpitu i ekranów w uruchomionym programie

Gdy pulpit twojego urządzenia składa się z więcej niż jednego ekranu to, aby się dostać do ikonek umieszczonych na następnych ekranach musisz je przewinąć. Ekrany „pulpitu” ułożone są obok siebie, tak więc żeby je przewinąć musisz wykonać poziomy gest. Przewijania ekranów dokonujemy trzema palcami. W tym celu ułóż trzy palce obok siebie i przeciągnij nimi szybko po ekranie z lewej do prawej strony, lub w odwrotnym kierunku. Gest musi być na tyle płynny, żeby urządzenie wykryło go jako ruch a nie jako uderzenie. Palce względem dolnej i górnej krawędzi ekranu mogą być ułożone poziomo, albo prostopadle. Wykonując ten gest wybierz taki sposób ułożenia palców, który ci najbardziej odpowiada. Jeżeli w trakcie wykonywania tego gestu słyszysz dźwięk dudnienia, to znaczy, że został obrany niewłaściwy kierunek i w tym kierunku nie ma żadnego ekranu, na który można się przełączyć. W takiej sytuacji musisz wykonać go w przeciwną stronę. Przełączenie ekranu będzie sygnalizowane wyraźnym dźwiękiem i odpowiednim komunikatem, w którym VoiceOver wypowie numer aktualnie wyświetlonego ekranu.
Ta sama sytuacja dotyczy aplikacji z tą różnicą, że w zależności od typu programu może on wyświetlać swoje treści na ekranach ułożonych równolegle obok siebie, lub umieszczonych pionowo jeden nad drugim. Aplikacje wyświetlające teksty prezentują je na ekranach ustawionych pionowo, zaś programy prezentujące dane takie jak na przykład pogoda, która może pokazywać prognozę dla kilku lokalizacji, wyświetlają je na ekranach ułożonych równolegle. Jeżeli aplikacja używa ekranów w układzie równoległym, to przewijasz je w sposób opisany powyżej. Gdy są to ekrany pionowe wyświetlające długie dokumenty na przykład w przeglądarce zawartość strony internetowej, to do ich przewijania też używamy trzech palców ustawionych obok siebie, ale w tym przypadku przesuwasz nimi po ekranie wykonując pionowe ruchy z dołu do góry i odwrotnie. Gest w górę wyświetli następną stronę a w dół poprzednią. Pojedyncze stuknięcie trzema palcami poinformuje cię, na którym aktualnie ekranie się znajdujesz.

Nawigacja wewnątrz aplikacji

Nawigując w obrębie aplikacji używamy poznanych już gestów pionowych i poziomych, oraz podwójnego tapnięcia. Większość aplikacji nie ogranicza się tylko do jednego ekranu podzielonego zakładkami. Często w oknie aplikacji otwierają się kolejne okna zawierające dalsze informacje. Na przykład aplikacja wyświetlająca wiadomości na pierwszym ekranie tuż po jej uruchomieniu pokaże listę zawierającą tytuły artykułów. Następnym ekranem będzie treść wybranego artykułu. Aby w takiej sytuacji ponownie wrócić na listę artykułów, musisz odszukać w lewym górnym rogu ekranu aplikacji przycisk „wstecz”, albo „Back” i go dwa razy tapnąć. Jest on umieszczony tuż pod „Paskiem statusu”. Jeżeli artykuł jest długi i składa się z kilku ekranów, to może się okazać, że przycisk ten stanie się nie widoczny. W tej sytuacji musisz przewinąć tekst do pierwszego ekranu. Przewijania tego dokonasz tak jak to zostało opisane powyżej trzema palcami przesuwając je pionowo po ekranie w górę. Możesz też szybko przejść do pierwszego ekranu wykonując gest czytania od początku.
Wypróbuj teraz działanie przycisku „wstecz”. Otwórz „Ustawienia” a następnie pozycję „ogólne”. Poszukaj w lewym górnym rogu ekranu aplikacji ustawień przycisku „wstecz”. W tym przypadku będzie miał on etykietę „Ogólne – Wstecz”. Sam przycisk umieszczony jest pod „Paskiem statusu”. Tapnij go dwa razy i zobacz, że ekran wrócił do „ustawień”.
VoiceOver posiada gest, który pozwala ci szybko cofać otwarte ekrany. Nie we wszystkich aplikacjach wprawdzie on działa, ale zamiast szukać przycisku „Wstecz” lepiej najpierw go wypróbować. Aby go wykonać należy położyć na ekranie dwa palce a następnie potrzeć nimi w poziomie trzy razy z lewej na prawą stronę i odwrotnie kreśląc czarno drukową literę „z”. Czasami działa też inny gest polegający na potarciu ekranu trzy razy dwoma palcami pionowo z góry do dołu i odwrotnie kreśląc czarno drukową literę „n”.
W celu przećwiczenia tego gestu otwórz „ustawienia”, „Ogólne”, „dostępność” i potrzyj ekran dwoma palcami. W wyniku działania gestu, twoje urządzenie powinno przełączyć ekran na zawartość „Ogólne”. W ten sam sposób możesz się cofać w różnych aplikacjach np. w Safari podczas przeglądania Internetu.

Zmiana położenia ikon na ekranie i tworzenie folderów

Ten rozdział pomoże ci uporządkować zawartość ekranów pulpitu i ułożyć na nich ikonki według własnych upodobań. Opisywany tu gest podwójnego tapnięcia i przytrzymania na ekranie palca, nie jest przeznaczony wyłącznie dla tej czynności. Można go stosować w wielu przypadkach, gdyż jego głównym zadaniem jest przepuszczenie do urządzenia następnego gestu, który zachowuje się tak, jak byśmy pracowali z wyłączonym VoiceOverem. Teraz wykorzystamy działanie tego gestu do zmiany położenia ikonek, ale w innych sytuacjach w dalszej części tego poradnika będziemy go używać do innych zadań na przykład do usunięcia zainstalowanego programu.
Ikonki można przesuwać w obrębie aktywnego ekranu zmieniając ich położenie, ustawiać jedną na drugiej tworząc folder, przenosić je na inny ekran, lub umieszczać w obszarze „Dock”. W każdym przypadku robi się to w ten sam sposób. Proces przesuwania ikonek nie jest prosty, wymaga trochę zręczności i cierpliwości. Trzeba przy tym uważać, aby przypadkowo nie przenieść ikonki na inny ekran, lub nie stworzyć folderu, w którym zostanie ona umieszczona. Folder tworzony jest automatycznie w momencie nasunięcia na siebie dwóch ikonek a przemieszczenie ikonki na następny ekran ma miejsce z chwilą przesunięcia jej do jego krawędzi. Dlatego trzeba dobrze słuchać wypowiadanych przez VoiceOver komunikatów.
Jak już wiesz ekran pulpitu podzielony jest na wiersze i kolumny. O aktualnym położeniu ikonki możesz się dowiedzieć wybierając ją i uderzając w ekran raz trzema palcami. Urządzenia Apple nie lubią pustki w wierszach, dlatego też nie możesz sobie ustawić ikonki w pustym wierszu na przykład w drugiej kolumnie. Po przesunięciu jej do takiego wiersza, automatycznie zostanie ona umieszczona w jego pierwszej kolumnie. Dzieje się podobnie, jeżeli przesuniesz ikonkę na miejsce innej. Ta, na której miejsce ją przenosisz automatycznie zajmie pozycję, na której była ikona przenoszona. Aby to lepiej zilustrować załóżmy, że przenosisz ikonę notatek znajdującą się w kolumnie drugiej trzeciego wiersza na miejsce ikony zdjęcia zajmującą komórkę w pierwszej kolumnie pierwszego wiersza. W tej sytuacji ikonka zdjęcia automatycznie przesunie się do kolumny drugiej trzeciego wiersza zwalniając komórkę dla ikonki notatek. Jeżeli przesuniesz ikonkę do pionowej krawędzi wyświetlacza, to zostanie ona przeniesiona na następny ekran pulpitu. Myślę, że po takiej dawce teorii możemy przejść do ćwiczeń.
Najpierw zmienimy położenie ikonki w obrębie aktywnego ekranu pulpitu. W ramach ćwiczenia przesuniemy „Kalendarz” do jego prawego górnego rogu. W tym celu odszukaj ikonkę kalendarza i określ jej położenie. Jeżeli znajduje się ona już w prawym górnym rogu ekranu, to przesuń ją do lewego górnego. Sprawdź też, jaka ikonka znajduje się aktualnie w miejscu, do którego zamierzasz przesunąć „Kalendarz”. Taka informacja ułatwi ci później odnalezienie się na ekranie. Po znalezieniu ikonki „Kalendarza” tapnij w nią dwa razy jednym palcem i po drugim uderzeniu nie odrywaj go od ekranu. Teraz przesuń ją do wybranego miejsca. Dobrze słuchaj komunikatów VoiceOver, żeby przypadkiem nie utworzyć folderu. Chcąc umieścić ikonkę w wybranym położeniu musisz ją przesunąć obok ikonki, która już tam jest. Po dotarciu do tego miejsca VoiceOver poinformuje cię, obok jakiej ikonki jesteś i poda współrzędne komórki. Jeżeli jest to właściwe miejsce, to oderwij palec od ekranu. Teraz możesz obejrzeć ekran i sprawdzić, czy przenoszona ikonka znajduje się tam gdzie chcieliśmy. Zauważ, że podczas oglądania ekranu, VoiceOver wypowiada komunikat „edycja”. Oznacza to, że cały czas jest aktywny tryb zmiany położenia ikonek. Dzięki temu możesz teraz tapnąć jeden raz w kolejną ikonkę i nie odrywając palca od ekranu przenieść ją w inne miejsce. Tryb przesuwania ikon możesz wyłączyć naciskając przycisk „Home”. Po jego naciśnięciu ekran wróci do swojego standardowego działania.
W Następnym ćwiczeniu przesuniemy ikonkę na obszar „Dock”. Jak pamiętasz obszar ten ma ograniczoną pojemność, dla tego też, jeżeli jest on u ciebie aktualnie zapełniony, to żeby muc na nim coś umieścić, najpierw musisz z niego jakąś ikonkę usunąć. Myślę, że najłatwiej nam będzie umieścić ikonkę w którymś z jego skrajnych obszarów, to znaczy przy prawej, lub lewej krawędzi ekranu. Sprawdź, więc, jakie ikonki się aktualnie tam znajdują. Teraz zrób tak jak ci wygodnie, to znaczy przesuń z „Dock” na ekran ikonkę znajdującą się przy prawej lub lewej krawędzi. Czynność tą opisywałem w poprzednim ćwiczeniu. Następnie na jej miejscu umieścimy ikonkę „Notatki”. Odszukaj więc na ekranie tą ikonkę i przesuń ją do obszaru „Dock” umieszczając ją w pustej komórce. Mam nadzieję, że ci się to udało.
W przeciwieństwie do ekranu pulpitu, obszar „Dock” nie musi być w całości zapełniony i po mimo usunięcia w jego środku ikonki, znajdujące się na nim pozostałe elementy nie zmieniają swojego położenia. Możesz, więc w tym miejscu obszaru uzyskać pustą komórkę, w której umieścisz inną ikonkę. Spróbuj to zrobić.
Kolejne ćwiczenie pokaże, jak przenieść ikonkę na inny ekran. Przenosić możemy tylko ikonki znajdujące się na pulpicie. Ikonek z „Dock” nie przeniesiemy, ponieważ na każdym ekranie wyświetla on taką samą zawartość. Na następny ekran przenieśmy ikonkę „Zegar”. Odszukaj ją na ekranie a następnie przesuń w pobliże prawej, lub lewej krawędzi ekranu. W pewnym momencie usłyszysz jak VoiceOver mówi „ikonka blisko krawędzi ekranu”. Poczekaj trzymając przez cały czas na niej palec do momentu zmiany ekranu. VoiceOver poinformuje cię o numerze ekranu, który został wyświetlony. Jeżeli jest to właściwy ekran, to puść ikonkę. Czasu na zareagowanie masz mało, bo ekrany bardzo szybko się zmieniają. Po kilku ćwiczeniach można jednak osiągnąć pewną wprawę. W trakcie tej czynności, gdy już wszystkie dotychczas istniejące ekrany zostaną przełączone a ikonka nie zostanie puszczona, urządzenie samo automatycznie stworzy następny pusty ekran. Po przesunięciu z ekranu wszystkich ikonek na inny, pusty ekran jest automatycznie z pulpitu usuwany. Jeżeli ci się udało, to w ramach dodatkowego ćwiczenia przenieś tą samą ikonkę z powrotem na jej poprzedni ekran.
Kolejne ćwiczenie pokaże jak utworzyć folder i przenieść do niego ikonki programów. Jak już wspominałem, folder jest tworzony z chwilą nasunięcia na siebie dwóch ikonek. Utworzymy teraz folder, w którym zgromadzimy ikonki związane z fotografią. Przełącz się na ekran, na którym w twoim urządzeniu znajdują się ikonki takich programów jak „Aparat”, „Zdjęcia” i „Video”. Jeżeli są one porozrzucane po kilku ekranach, to przenieś je na jeden. Następnie przesuń ikonkę „Zdjęcia” na ikonkę „Aparat”. W pewnej chwili usłyszysz, jak VoiceOver informuje cię o tworzeniu nowego folderu. W tym momencie oderwij palec od ekranu a folder zostanie utworzony. Będzie miał on domyślną nazwę być może taką jak u mnie „Fotografia”. Nazwę tą można zmienić, ale o edycji tekstu przeczytasz w dalszej części tego poradnika, tak, więc teraz tym się zajmować nie będziemy i pozwolimy, aby folder otrzymał domyślną nazwę. Po utworzeniu folderu, od razu zostanie on otwarty. Jeżeli wszystko poszło zgodnie z naszymi założeniami, to powinny znaleźć się w nim dwa programy „Zdjęcia” i „Aparat”. Sprawdź, czy tak jest. Teraz naciśnij klawisz „Home”, aby zamknąć folder i wyjść na pulpit. Zobacz, że znajdująca się na pulpicie ikonka folderu zawiera informację o liczbie umieszczonych w nim programów. Aby dodać do niego kolejny program, na przykład „Video”, przeciągnij jego ikonkę na ikonkę tego folderu. Otwórz folder i sprawdź, czy zawiera on teraz trzy ikony. Ikonki folderów podobnie jak ikonki programów możesz także przenosić.
Wyciągnięcie programu z folderu z powrotem na pulpit jest bardzo proste. Otwórz folder, wskaż odpowiednią ikonę i przeciągnij ją do góry ekranu. Jeżeli usłyszysz komunikat „ikona poza folderem”, to przytrzymaj na niej palec przez około 5 sekund a następnie ją puść. Po opróżnieniu folderu z wszystkich znajdujących się w nim ikon, automatycznie jest on usuwany z pulpitu.

Pozostałe gesty wykonywane przy użyciu dwóch i trzech palców

Poniżej lista pozostałych gestów wykorzystujących dwa i trzy palce. Lista zawiera tylko te gesty, których wcześniej nie opisywałem.
Gesty z dwoma palcami:
·Dwukrotne stuknięcie – uruchom, lub zatrzymaj bieżącą czynność na przykład odtwarzanie muzyki, książki audio, lub filmu. Jeżeli funkcja zamiany mowy na tekst jest włączona, to przy aktywnym polu edycyjnym gest ten uruchamia i zatrzymuje ten proces. Funkcja ta działa tylko w Ios8.
·Dwukrotne stuknięcie i przytrzymanie – uruchamia funkcję VoiceOver umożliwiającą opisanie własną etykietą tekstową ikonki aplikacji, lub przycisku w aplikacji. Jest to Funkcja bardzo przydatna zwłaszcza w programach, w których nie wszystkie przyciski zostały opatrzone tekstowymi etykietami. Więcej o tej funkcji w dalszej części poradnika.
·Trzykrotne stuknięcie – uaktywnia funkcję przeszukiwania ekranu – więcej o tej funkcji w dalszej części poradnika.
·Rozsunięcie dwóch palców – włączenie zaznaczenia tekstu.
·Zsunięcie dwóch palców – anulowanie zaznaczenia tekstu. Zaznaczenie zostało opisane w dalszej części poradnika.
Gesty z trzema palcami:
·Dwukrotne stuknięcie – włączenie i wyłączenie mowy. Nie należy tego mylić z wyłączeniem VoiceOver. Po użyciu tego gestu program odczytu ekranu nadal działa, ale komunikaty głosowe nie są wypowiadane. Funkcjonalność tą możemy wykorzystać w sytuacji, gdy używamy brajlowskiej linijki i nie chcemy, aby mowa przeszkadzała nam w pracy.
·Trzy krotne stuknięcie – włączenie i wyłączenie kurtyny. Kurtyna to zasłona na ekran, po włączeniu, której staje się on ciemny. Przy włączonej kurtynie możesz na urządzeniu nadal pracować, ale postronne osoby nie widzą, co wyświetla ekran.

Ćwiczenie gestów VoiceOver

Jeżeli czujesz się nie pewnie wykonując gesty, to VoiceOver umożliwia ci ich przećwiczenie. Aby włączyć funkcję ćwiczenia gestów, tapnij w dowolnej aplikacji dwa razy czterema palcami. Do tego miejsca możesz się też dostać tapiąc kolejno: „Ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność”, „VoiceOver”, „Ćwiczenie VoiceOver”. Znajdziesz tu trzy kategorie pomocy dotyczącej ćwiczenia gestów. Aby przećwiczyć gesty podstawowe stuknij przycisk „Ogólne”. Dwukrotne tapnięcie w ekran czterema palcami otwiera właśnie to miejsce. Następnie odszukaj na ekranie obszar ćwiczenia i zacznij na nim wykonywać gesty. Możesz ćwiczyć tylko te gesty, które są wspierane przez ScreenReadera. Po wykonaniu gestu VoiceOver poinformuje cię o czynności, jaką on realizuje. Aby zakończyć ćwiczenie i wrócić do ekranu VoiceOver, stuknij dwa razy w umieszczony w prawym górnym rogu ekranu przycisk „Gotowe”. Możesz też na obszarze ćwiczenia gestów tapnąć dwa razy czterema palcami.
Na ekranie ćwiczenia gestów są także przyciski uruchamiające ćwiczenie gestów dla pisma ręcznego i brajlowskiego. Po włączeniu pomocy związanej z pismem ręcznym na ekranie urządzenia możesz kreślić czarnodrukowe znaki, które VoiceOver będzie odczytywał, oraz wykonywać gesty związane z ich wprowadzaniem. Obszar pomocy dla pisma Braila pozwala na ćwiczenie gestów związanych z tą funkcją pisania. Więcej o tych metodach wprowadzania tekstu można przeczytać w następnych rozdziałach.

Zmiana parametrów mowy

Głośność mówienia VoiceOver można regulować przyciskami regulacji głośności umieszczonymi na boku urządzenia. W tym przypadku poziom głośności nie dotyczy tylko ScreenReadera, ale wszystkich dźwięków odtwarzanych przez urządzenie. Czasami może jednak zaistnieć potrzeba, aby zmienić głośność mowy wyłącznie programu odczytu ekranu. W takiej sytuacji Parametry mowy VoiceOver możemy zmienić przy pomocy gestów pionowych wybierając na „pokrętle” takie pozycje jak „Głośność” i „Szybkość mowy. Jeżeli w twoim urządzeniu pozycje te na „pokrętle” są nie widoczne, to znaczy, że nie zostały one do niego przypięte. Żeby je przypiąć wybierz kolejno: „ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność”, „VoiceOver”, „Pokrętło”. W tym miejscu zaznacz na liście funkcji „pokrętła” odpowiednie opcje.
Zmiany głośności mowy możesz także dokonać suwakiem regulacji głośności znajdującym się w oknie „VoiceOver”.
Dodatkowo po przypięciu do „pokrętła” pozycji „Interpunkcja” możemy ustawiać ilość odczytywanych znaków interpunkcyjnych.

Używanie głosu wyższej jakości

Współpracujący z VoiceOver syntezator mowy, może używać głosu o niższej i wyższej jakości. Aby sprawdzić z jakiej jakości głosem obecnie pracuje twoje urządzenie wybierz kolejno: „ustawienia”, „Ogólne”, „dostępność”, „VoiceOver”, „Mowa”. Na wyświetlonym ekranie dwa razy stuknij przycisk „wyższa jakość”. Dla języka polskiego VoiceOver współpracuje z głosem o nazwie Zosia. W tym miejscu możesz sprawdzić jakiej jakości głos jest aktualnie wybrany. Przycisk „domyślny” uaktywnia głos o niższej jakości a przycisk „roższerzony” o wyższej. Głos o wyższej jakości nie jest domyślnie w urządzeniu instalowany, tak więc podczas pierwszej jego aktywacji urządzenie będzie musiało go pobrać i zainstalować. W tym samym miejscu po wybraniu przycisku „Edycja” przejdziesz do ekranu, na którym znajduje się przycisk umożliwiający usunięcie pobranego głosu o wyższej jakości.

Języki i dialekty

Kolejną opcją, którą teraz poznamy jest funkcja o nazwie „Języki i dialekty”. Umożliwia ona w obcojęzycznym dokumencie, samodzielną zmianę języka. Po otwarciu dokumentu na „pokrętle” jest dostępna pozycja „Język”. Po jej wybraniu można zmienić język syntezatora mowy dostosowując go do języka odczytywanego tekstu. Niektóre formaty dokumentów takie jak PDF, DOCX czy HTML, pozwalają oznaczyć tekst odpowiednim znacznikiem definiującym język, w którym został on napisany. Jeżeli odczytywany dokument takie znaczniki posiada, to VoiceOver potrafi automatycznie przełączyć język syntezatora mowy. Jeżeli znaczniki takie do dokumentu nie zostały wstawione to wówczas musisz zrobić to ręcznie. W tym celu wybierz na „pokrętle” pozycję „Język” i gestami pionowymi wskaż odpowiedni język syntezatora. Funkcja ta na „pokrętle” dostępna jest tylko wtedy, gdy wybranych zostanie kilka języków. Aby przyłączyć do listy języków inne języki tapnij kolejno: „Ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność” „VoiceOver”, „Języki i dialekty”. W miejscu tym wyświetlone są języki, które można wybrać po zaznaczeniu na „pokrętle” pozycji „Język”. Przycisk „Edycja” otwiera okienko umożliwiające usunięcie języka z listy języków „pokrętła”. Przycisk „Więcej informacji” pozwala na ustawienie jakości głosu, oraz szybkości mowy. Po tapnięciu w pozycję „Dodaj nowy język” otwarte zostanie okienko z listą języków do wyboru, które możemy dodać do funkcji „język”. Aby dodać kolejny język wystarczy wybrać go na liście i dwa razy tapnąć.

Różne metody pisania tekstu

Do mobilnych urządzeń Apple tekst można wprowadzać na kilka różnych sposobów. Możesz pisać go na wyświetlanej podczas edycji na ekranie urządzenia dotykowej klawiaturze QRT. Można po wyświetlaczu kreślić palcem czarno drukowe znaki tak, jak byśmy pisali długopisem na papierowej kartce. Możemy użyć funkcji zamiany mowy na tekst. Zamiast ekranowej klawiatury możesz po przez interfejs BlueTooth podłączyć do urządzenia sprzętową klawiaturę QRT, albo brajlowską linijkę z brajlowską klawiaturą. Możesz też uruchomić ekranową brajlowską klawiaturę i pisać na niej tak jak na urządzeniu brajlowskim. W kilku następnych rozdziałach zostaną omówione różne metody pisania tekstu. Należy pamiętać, że niektóre omawiane tu metody dostępne są dopiero w nowszych wersjach systemu Ios. Możliwość pisania za pomocą kreślenia czarno drukowych znaków pojawiła się dopiero w Ios7, zaś pisanie z użyciem brajlowskiej klawiatury i zamiana mowy na tekst dostępne są w Ios8. Użytkownicy wcześniejszych wersji systemu, chcąc skorzystać z tych nowych metod wprowadzania tekstu muszą uaktualnić system w swoich urządzeniach do nowszych wersji, albo zainstalować dodatkowe oprogramowanie. Powszechnie używanym programem umożliwiającym zamianę mowy na tekst jest Dragon Dictation.
Jeżeli chodzi o pisanie alfabetem Brajla, to bardzo dobrym programem do tego celu jest Mbraille. Posiada on polski interfejs, można wprowadzać polskie znaki narodowe. Ma także funkcję edycji napisanego tekstu. Więcej o tym programie można dowiedzieć się słuchając podkastu na jego temat.

Poznajemy ekranową klawiaturę QRT

Ekranowa klawiatura QRT wyświetlana jest po uaktywnieniu każdego pola edycyjnego. Najlepiej jednak proces pisania i edycji pokazać w jakimś programie, który do tego służy. W związku z tym proponuję do tego celu wykorzystać aplikację „Notatki”, ponieważ jest ona prostym programem i znajduje się w każdym urządzeniu. Odszukaj, więc na pulpicie swojego urządzenia tą aplikację i ją otwórz. W otwartej aplikacji stuknij dwukrotnie przycisk „nowa notatka”. Teraz w górnej części ekranu wyświetlone zostało pole edycyjne, w którym będzie widoczny wpisywany tekst, zaś w dolnej klawiatura. Przesuń palcem po ekranie i sprawdź, czy twoje urządzenie pokazuje to samo. Jeżeli widzisz pole edycji a nie widzisz klawiatury, to w celu jej wyświetlenia tapnij go dwa razy jednym palcem.
VoiceOver na ekranowej klawiaturze QRT udostępnia trzy tryby wprowadzania znaków „standardowy”, „bezwzrokowy” i „Bezpośrednie wpisywanie bezwzrokowe”, które możesz zmieniać po wybraniu na pokrętle pozycji „tryb wpisywania”. W trybie „Standardowym” znak wpisujemy tapiąc w niego dwa razy, zaś „Tryb bezwzrokowy” wpisuje znak po oderwaniu od niego palca. Tryb „Bezpośrednie wpisywanie bezwzrokowe” to miks trybu „bez wzrokowego” i „Standardowego”. Pracę w każdym z tych trybów przećwiczymy w następnym rozdziale.
Dla zapoznania się z klawiaturą, wybierz na „pokrętle” pozycję „Tryb wpisywania” a następnie przełącz go gestami pionowymi na standardowy. Wyboru sposobu pisania nie musisz zatwierdzać żadnym tapnięciem, wystarczy, że przesuniesz palec w górę, lub dół i usłyszysz jak VoiceOver wypowiada „Wpisywanie standardowe”. Komunikat ten oznacza, że odpowiednia opcja została wybrana. Jeżeli na pokrętle nie widzisz pozycji „tryb wpisywania”, to musisz ją włączyć. W tym celu wybierz „Ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność”, „VoiceOver”, „Pokrętło”. Na liście czynności pokrętła zaznacz „tryb wpisywania”, zamknij okno „pokrętła” i wróć do „notatek”.
Po przełączeniu klawiatury w tryb wpisywania standardowego, można ją spokojnie obejrzeć, bez obawy, że zaczniesz wpisywać znaki. Przesuń palec na jej obszar i zapoznaj się z jej układem. VoiceOver poinformuje cię o każdym znaku i przycisku, na którym umieścisz palec. Jeżeli nie za bardzo rozumiesz wypowiadane litery, to możesz włączyć ich fonetyczne podpowiedzi. W tym celu ponownie udaj się do ustawień VoiceOver, tam tapnij „podpowiedzi fonetyczne” i w okienku zaznacz odpowiednią opcję. Do wyboru masz „Znak i fonetyka” –VoiceOver wypowie zarówno znak, jak i jego fonetyczny odpowiednik, „Tylko fonetyka” – znak nie będzie wypowiadany a tylko jego fonetyczne brzmienie. Dla naszych ćwiczeń zaznacz przełącznik „znak i fonetyka”. Wróć do klawiatury i sprawdź jak to działa. Teraz po najechaniu palcem na znak i przytrzymaniu go na nim, najpierw usłyszysz wypowiadany znak a następnie po krótkim odstępie jego fonetyczne brzmienie. Jak ci się to podoba, to pozostaw takie ustawienie. Jeżeli nie, to je wyłącz.
Kolejnym ważnym dla wpisywania tekstów ustawieniem VoiceOver jest informacja o tym, co wpisujemy. Podczas tej czynności możesz być informowany o wpisywanym znaku, znaku i słowie, albo tylko słowie. Odpowiednie ustawienia tej funkcji znajdują się w panelu VoiceOver pod przyciskiem „Mów wpisywane”. Okienko to podzielone jest na dwa obszary: „klawiatury programowe” i „Klawiatury sprzętowe”. Takie rozdzielenie pozwala ci ustawić osobne opcje dla tych dwóch rodzajów klawiatur. Znak jest odczytywany z chwilą jego napisania, zaś słowo po naciśnięciu spacji. Domyślnie funkcja ta jest ustawiona na odczytywanie wpisywanego znaku. W tym miejscu zaznacz taki sposób odczytywania, jaki ci najbardziej odpowiada i zamknij okno.
Po tej dawce informacji o ustawieniach wróćmy do poznawania klawiatury.
Klawiatura wyświetlona jest w standardzie QRT. Na samym dole tuż nad przyciskiem „home” znajduje się klawisz „spacji”. Nad nim mamy trzy rzędy liter. Z prawej strony spacji umieszczony jest przycisk „Return”, zaś z lewej przyciski: „dyktuj”, „dostępne klawiatury” i przełącznik znaków. W starszych wersjach systemu Ios, nie występują przyciski „Dyktuj” i „dostępne klawiatury”. Przycisk „Dyktuj” będzie wyświetlany tylko wtedy, kiedy zostanie włączona funkcja zamiany mowy na tekst. Więcej o tej funkcji przeczytasz w następnym rozdziale. Przycisk „Dostępne klawiatury” pozwala na przełączenie klawiatur. Możesz go na przykład użyć do włączenia klawiatury zawierającej emotikony. Przełącznik znaków umożliwia dla aktywnej klawiatury zmianę grupy wyświetlanych znaków. W tej chwili po jego dotknięciu VoiceOver powinien wypowiedzieć komunikat „więcej cyfry”. Oznacza to, że aby wyświetlić cyfry, oraz inne znaki interpunkcyjne musisz w niego dwa razy tapnąć. Nad tym przełącznikiem umieszczony jest klawisz „Shift”, zaś nad klawiszem „return” przycisk „usuń. Trzy krotne uderzenie w klawisz „Shift” przełącza go w tryb „CapsLock”. Aby go wyłączyć tapnij w niego dwa razy. Klawisz „usuń” w zależności od przemieszczania się w tekście kursora może zachowywać się tak jak „BackSpace” kasując znak umieszczony po lewej stronie kursora, albo, tak jak „Delete” usuwając znak przy kursorze. Klawisz „Return” wstawia do tekstu nowy wiersz. W tabletach po prawej stronie klawiatury znajdziesz jeszcze przycisk „Ukryj klawiaturę”, którego dwukrotne tapnięcie chowa klawiaturę. Aby ją ponownie wyświetlić należy dwa razy tapnąć w pole edycji.
Odszukaj teraz klawisz „Shift” i Tapnij go trzy razy a następnie ponownie ustaw na nim palec a usłyszysz jak VoiceOver mówi „CapsLock włączone”. Sprawdź, czy umieszczone na klawiaturze litery zmieniły się na duże. Następnie dwukrotnym tapnięciem wyłącz „CapsLock”. Teraz VoiceOver ponownie powinien informować cię tylko o klawiszu „Shift”. Aby napisać pojedynczą dużą literę musisz tapnąć ten klawisz dwa razy. Zrób to i przesuń palec na znaki. Posłuchaj, czy VoiceOver przy ich dotykaniu wypowiada komunikat „duże”. Ponownie wróć do klawisza „Shift” i tapnij go dwa razy. Teraz znaki powinny być małe. Oczywiście podczas pisania włączony „Shift” automatycznie się wyłączy po napisaniu dużej litery i następne litery będą już małe.
Przesuń palec na przycisk „więcej cyfry” i tapnij go dwa razy. Dotknij obszaru klawiatury i sprawdź, jakie znaki teraz ona wyświetla. W górnym rzędzie znajdziesz cyfry a w pozostałych inne znaki interpunkcyjne i matematyczne. Zauważ, że przycisk „Więcej znaki” zmienił etykietę na „Więcej litery” a nad nim na miejscu „Shift”, wyświetlony został kolejny klawisz z etykietą „więcej symbole”. Tapnij go dwa razy i sprawdź, jakie dodatkowe symbole wyświetla klawiatura. Aby powrócić z powrotem do liter, tapnij dwa razy przycisk „Więcej litery”. Dla wprawy proponuję przećwiczyć te czynności kilka razy.
Klawiatury i jej ustawienia zmienić możesz otwierając kolejno „Ustawienia”, „Ogólne”, „klawiatury”.

Pisanie tekstu za pomocą ekranowej klawiatury QRT

W tym rozdziale poznamy trzy metody wprowadzania tekstu za pomocą ekranowej klawiatury QRT.
Ponownie otwórz „notatki”, dwukrotnie tapnij przycisk „nowa notatka”, na „pokrętle” wybierz pozycję „Tryb wpisywania” i gestami pionowymi przestaw go najpierw na „Wpisywanie standardowe”. W tym trybie pisanie odbywa się po przez dwukrotne tapnięcie w znak. Przesuwając palcem po klawiaturze, wybierz znak i tapnij go dwukrotnie a zostanie on napisany. Nie musisz stukać dokładnie tam, gdzie on się znajduje, możesz to zrobić w dowolnym miejscu na obszarze klawiatury. Możesz też jednym palcem wybrać znak i przytrzymując go na nim innym tapnąć raz w dowolne miejsce na ekranie. Zasady te odnoszą się do wszystkich przycisków na klawiaturze nawet tych funkcyjnych. Spróbuj w ten sposób napisać kilka liter małych i dużych, oraz innych znaków. Następnie możesz je skasować tapiąc w przycisk „Usuń”.
Aby wpisać polski znak tapnij dwa razy w odpowiednią literę i przytrzymaj na niej palec. Gdy urządzenie wygeneruje serię trzech krótkich dźwięków a VoiceOver wypowie komunikat „Dostępne są znaki zamienne”, przesuń palcem w prawo i w lewo żeby wybrać znak narodowy. Z chwilą oderwania od ekranu palca, zostanie on wpisany. W starszych wersjach Ios VoiceOver czasami nieprawidłowo odczytuje te znaki. Na przykład podczas wpisywania dużej litery „Ł”, ScreenReader zamiast odczytać „ł” wypowie „l z ogonkiem”. Napisz parę znaków używając tego trybu.
Następnie przełącz tryb wpisywania na „Wpisywanie bezwzrokowe”. W tym trybie pisania znak jest wstawiany po oderwaniu palca od ekranu. Nie musisz w niego tapać i dlatego do pisania trzeba używać tylko jednego palca. Przesuwaj palcem po ekranowej klawiaturze i w momencie, gdy usłyszysz znak, który chcesz wpisać oderwij go od ekranu a znak zostanie napisany. Aby wpisać polski znak, wybierz odpowiednią literę i przytrzymaj na niej palec a po chwili wyświetli się lista znaków dodatkowych. Teraz przesuń palec na odpowiedni znak i oderwij go od ekranu. Zauważ, że wszystkie klawisze nawet te funkcyjne zachowują się podobnie. Gdy chcesz wpisać dużą literę, ustaw palec na klawiszu „Shift” i następnie oderwij go a „Shift” zostanie włączony. Dotknięcie i puszczenie przycisku „Usuń” spowoduje skasowanie znaku. Jedynym klawiszem, w tym trybie, w który musisz tapać dwa razy jest „Shift”, gdy chcesz go przełączyć w tryb „CapsLock”. Napisz trochę tekstu w ten sposób.
Trzeci sposób wpisywania znaków, który pojawił się w Ios8 to „bezpośrednie wpisywanie bez wzrokowe”. Metoda ta działa w ten sposób, że najpierw wodząc palcem po ekranowej klawiaturze odnajdujemy na niej interesujący nas znak a następnie aby go wpisać odrywamy od ekranu palec i raz w niego stukamy. W tej metodzie pisania możesz także używać dwuch palców. Jednym palcem wodzisz po klawiaturze i wybierasz znak a innym tapiesz aby go wpisać. W tej metodzie pisania niestety nie da się napisać polskich znaków. Sprubuj na pisać tą metodą kilka liter a następnie wybierz najlepszy dla siebie sposób pisania.

Pisanie przy użyciu funkcji „Pismo ręczne”

Jeżeli nie chcesz pisać na ekranowej klawiaturze i znasz czarno drukowe znaki, to do ich wprowadzania możesz użyć pisma ręcznego. Aby włączyć ten tryb pisania wybierz na „pokrętle” pozycję „Pismo ręczne”. Opcja ta powinna być dostępna w każdym polu edycyjnym i na stronach internetowych. Jeśli po mimo ustawienia fokusa w polu edycji lub będąc na stronie internetowej, opcja ta jest na „pokrętle” niewidoczna, to znaczy, że nie została ona do niego przypięta. W celu udostępnienia jej na „pokrętle”, udaj się do „ustawień”, otwórz kolejno „Ogólne”, „dostępność”, „VoiceOver”, „, „Pokrętło” i tam zaznacz pozycję „Pismo ręczne”.
Po przełączeniu się na tryb pisma ręcznego, możesz kreślić na ekranie swojego urządzenia czarno drukowe litery duże i małe, cyfry i znaki interpunkcyjne. Niestety w obecnej chwili urządzenie nie rozpoznaje polskich znaków narodowych. Jeżeli nakreślony przez ciebie znak nie został prawidłowo rozpoznany, to możesz przesuwając dwoma palcami w górę lub w dół wybrać go z proponowanej listy znaków zbliżonych. Każde przesunięcie palców wybiera kolejny znak. Wybrany w ten sposób znak do pola edycyjnego jest wstawiany po napisaniu następnego.
Przesuwając trzema palcami z góry na dół, lub odwrotnie zmieniasz zestaw znaków, które można napisać. Aby odczytać aktualnie wybraną grupę znaków stuknij raz trzema palcami. Do dyspozycji maż następujące rodzaje znaków: „Małe litery”, „wielkie litery”, „cyfry” i „Interpunkcja”. Po wybraniu odpowiedniej grupy od razu możesz kreślić należące do niej znaki.
Aby wstawić w pisanym tekście spację, przesuń w prawo dwoma palcami. Wykonując ten sam gest w lewo, usuniesz wpisany znak. Nowy wiersz wstawisz przesuwając trzy palce w prawo. Ten sposób pisania nie umożliwia edycji ani odczytania napisanego tekstu, tak więc, aby przeczytać to co już napisaliśmy musimy wybrać na pokrętle jedną z metod poruszania się po tekście.
Używane w tym trybie pisania gesty możesz przećwiczyć na ekranie pomocy pisma ręcznego. Aby się do niego dostać otwórz kolejno „Ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność” „VoiceOver”, „Ćwiczenie VoiceOver”, „Pomoc dotycząca pisma ręcznego”. Teraz na wyświetlonym ekranie możesz wykonywać gesty związane z tym trybem pisania a VoiceOver poinformuje cię o ich działaniu.
W ramach ćwiczenia otwórz „Notatki”, tapnij w przycisk „nowa” a następnie w pole edycji. Wybierz na „pokrętle” opcję „pismo ręczne” i zacznij kreślić czarno drukowe znaki. Jeżeli po nakreśleniu znaku program nieprawidłowo go rozpoznał, to przesuń dwoma palcami w dół lub w górę i sprawdź, jakie zamienne znaki proponuje VoiceOver. Następnie przesuń dwa palce w lewo, aby usunąć wpisany znak. Spróbuj wpisać w ten sposób dowolne całe słowo i przesuń dwa palce w prawo, aby wstawić spację. Dopisz kolejne słowo i przesuń trzy palce w prawo, żeby przejść do nowej linii. Napisz kolejne dwa słowa. Używając pokrętła przełącz się na pozycję „wiersze” i sprawdź pionowymi gestami, czy udało ci się napisać tekst w dwóch wierszach.
Pamiętaj, że pismo ręczne dostępne jest w każdym polu edycyjnym, w związku z tym możesz je także wykorzystać w oferowanej przez VoiceOver funkcji przeszukiwania ekranu lub w wyszukiwarce Spotlight. Można je też użyć w programie Safari do wybrania elementu strony, po którym chcesz się poruszać. W tym przypadku wystarczy wpisać pierwszą literę nazwy takiego elementu. Na przykład, gdy chcesz wybrać nawigację po tabelach nakreśl literę „t”, po przyciskach „p” i tak dalej. Aby poruszać się po wybranych elementach przesuń dwoma palcami wykonując gesty z dołu do góry i odwrotnie. Aby przeczytać wyświetloną na stronie treść, musisz wyłączyć tryb pisma ręcznego.

Pisanie za pomocą brajlowskiej klawiatury ekranowej

W ósmej wersji systemu Ios pojawiła się nowa metoda wprowadzania tekstu polegająca na pisaniu go za pomocą brajlowskiej klawiatury ekranowej. Po uaktywnieniu w programie pola edycyjnego, chcąc z niej skorzystać musisz wybrać ją przy pomocy „pokrętła”. Domyślnie funkcja ta nie znajduje się na jego liście, tak, więc, aby jej użyć najpierw musimy ją do niego przypiąć. Żeby to zrobić wybierz kolejno „ustawienia”, „ogólne”, „Dostępność”, „VoiceOver”, „Pokrętło” i tam zaznacz pozycję „Wejście ekranu brajla”. Teraz będąc w dowolnym polu edycyjnym możesz wybrać wpisywanie tekstu za pomocą brajlowskiej klawiatury ekranowej. Po uaktywnieniu tego typu pola, funkcja ta na „pokrętle” dostępna jest jako pierwsza.
Wystarczy tylko pokręcić nim w prawo.
Brajlem możesz pisać w dwóch trybach: „Tryb pulpitu”, gdy urządzenie leży płasko np. na stole, albo „Tryb ekranu z przodu”, gdy trzymamy urządzenie przed sobą ekranem do przodu. W zależności od wybranego trybu pisania na klawiaturze zmienia się układ brajlowskich punktów. W „Trybie pulpitu” punkty ułożone są w kształcie czarno drukowej litery „v”. Odwrócona jest też kolejność ich położenia, to znaczy punkty 1 i 4 znajdują się przy dolnej krawędzi ekranu a punkty 3 i 6 przy górnej. Punkty 1 i 4 są umiejscowione bliżej środka ekranu, zaś pozostałe bliżej jego bocznych krawędzi tworząc w ten sposób kształt czarno drukowej litery „v”. W „Trybie ekranu z przodu” punkty prezentowane są w dwóch kolumnach po jego lewej i prawej stronie. Po lewej stronie mamy punkty 1, 2 i 3, zaś po prawej 4, 5 i 6. Punkty 1 i 4 umieszczone są przy górnej krawędzi ekranu a punkty 5 i 6 przy dolnej.
Po przełączeniu się w tryb pisania za pomocą brajlowskiej klawiatury ekranowej, urządzenie najpierw poprosi nas o skalibrowanie położenia punktów. Kalibracja nie odwraca kolejności ich występowania a tylko ustala ich położenie to znaczy odległość między punktami „1, 2, 3” i „4, 5, 6”. Aby dokonać kalibracji stuknij i unieś trzy palce prawej ręki a następnie zrób to samo z palcami lewej ręki. W ten sposób dopasujesz położenie punktów brajlowskich do położenia swoich palców.
Przytrzymując przez chwilę palce na ekranie możemy wywołać tryb eksploracji, który informuje nas o położeniu na nim punktów brajlowskiej klawiatury. Korzystaj z tej funkcji zawsze, kiedy nie jesteś pewny jak są ułożone poszczególne punkty. Aby ją wywołać połóż palce na ekranie urządzenia w miejscu, w którym twoim zdaniem powinny znajdować się punkty i przytrzymaj je przez chwilę. Po mniej więcej sekundzie urządzenie wygeneruje serię krótkich dźwięków a następnie poinformuje cię, jakich punktów dotykasz. Jeśli okaże się, że twoje palce nie obejmują całej brajlowskiej klawiatury, to je przesuń i ponownie sprawdź, czy ich nowe ułożenie jest poprawniejsze. Jeżeli nie uda ci się ustalić dokładnego położenia punktów to ponownie dokonaj ich kalibracji.
Na klawiaturze brajlowskiej możesz pisać dwoma sposobami – brajlem 6 punktowym, albo brajlem z kontrakcjami. Po między tymi metodami pisania można się szybko przełączyć przesuwając trzema palcami w prawo, albo w lewo. Aby na stałe ustawić odpowiedni tryb wpisywania, wybierz kolejno: „Ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność”, „VoiceOver”, „Pismo Braill’a”, „wejście ekranu Braill’a” i tam zaznacz odpowiednią opcję. Pisząc w trybie „Kontrakcji” przesunięciem dwoma palcami w górę, lub w dół możesz rozwinąć skrót. Aby usunąć ostatnio wpisany znak przesuń jednym palcem w lewo. Spację wstawisz przesuwając jednym palcem w prawo. Przesunięcie dwoma palcami w prawo wstawia znak końca wiersza. Pisząc w trybie sześciopunktowym, żeby wybrać podpowiedź przesuwaj jednym palcem w górę, lub w dół. Do wpisywania cyfr i dużych liter użyj brajlowskich prefiksów tzn. znaku cyfry i znaku dużej litery. Niestety w tym trybie pisania nie można edytować tekstu, tak, więc chcąc odczytać, lub poprawić to, co już napisaliśmy musimy opuścić brajlowską klawiaturę. Aby zakończyć pisanie brajlem potrzyj dwoma palcami, albo przełącz „Pokrętło” na inną funkcję. Wszystkie wymienione tu gesty możesz sprawdzić na ekranie pomocy. W tym celu stuknij kolejno „ustawienia”, „ogólne”, „Dostępność”, „VoiceOver”, „Ćwiczenie VoiceOver”, „Pismo Braill’a” następnie odszukaj na ekranie obszar ćwiczenia i zacznij na nim wykonywać gesty. Po zakończeniu ćwiczenia, aby opuścić pomoc stuknij w przycisk „Gotowe”.
Żeby sprawdzić w praktyce jak działa opisywana tu funkcja uruchom aplikację „Notatki”, dwa razy stuknij przycisk „nowa notatka” i przełącz się na brajlowską klawiaturę. Zacznij pisać i sprawdź, w jakim trybie położenia urządzenia pisze ci się najlepiej.

Zamiana Mowy na tekst

Kolejną nową funkcją wprowadzoną w systemie Ios8 jest zamiana mowy na tekst. Do tych czas można to było robić przy użyciu zewnętrznego programu Dragon Dictation. W obecnej chwili, jeżeli chcemy zamienić na tekst dłuższe nagranie też musimy użyć Dragon Dictation, ponieważ dostępna w systemie funkcja może przetwarzać tylko nagrania o długości mniej więcej 30, 40 sekund. Do krótkich notatek, przeszukiwania urządzenia, oraz innych czynności wymagających wpisywania nie długich tekstów spokojnie to wystarczy. Funkcji tej można użyć w każdym polu edycyjnym, tak więc możesz ją również wykorzystać w wyszukiwarce Spotlight, albo w przeglądarce stron WWW do wprowadzenia adresu internetowego.
Aby włączyć funkcję zamiany mowy na tekst musisz mieć dostęp do Internetu ponieważ przetwarzanie nagranego tekstu odbywa się poza twoim urządzeniem w tak zwanej chmurze. Chcąc skorzystać z tej funkcji w Ios8 musimy włączyć Siri. W celu jej włączenia otwórz kolejno „Ustawienia”, „Ogólne”, „Siri” i tam ją włącz. W Ios9 odszukaj po lewej stronie spacji na klawiaturze ikonkę „dyktuJ” i stuknij ją dwa razy. Po tej czynnośći wyświetlone zostanie okienko umożliwiające włączenie funkcji zamiany mowy na tekst.
Gdy już funkcja zamiany mowy na tekst jest skonfigurowana po aktywowaniu pola edycji, stuknij w ekran dwa razy dwoma palcami. Po usłyszeniu wygenerowanego przez urządzenie cichego krótkiego dźwięku oznaczającego rozpoczęcie nagrywania zacznij mówić. Po zakończeniu mowy ponownie stuknij dwoma palcami w ekran. Urządzenie ponownie wygeneruje krótki dźwięk tym razem trochę inny, który oznacza zakończenie nagrywania. Po chwili w polu edycyjnym powinien pojawić się rozpoznany tekst o czym zostaniesz poinformowany przez VoiceOver. Trzeba przyznać, że skuteczność rozpoznawania mowy jest dosyć wysoka.
W trakcie mówienia możesz wypowiadać znaki interpunkcyjne, które zostaną zamienione nie na słowa, lecz na znaki, oraz komendy, które zostaną wykonane jako polecenia. Możesz użyć następujących znaków interpunkcyjnych i komend:
„dwukropek” – wstawia znak „:”,
„kropka” – wstawia znak „.”,
„małpa” – wstawia znak „@”,
„minus” – wstawia znak „-„,
„procent” – wstawia znak „%”,
„przecinek” – wstawia znak „,”,
„pytajnik” – wstawia znak „?”,
„średnik” – wstawia znak „;”,
„wykrzyknik” – wstawia znak „!”,
„bez spacji” – sprawia, że wyrazy nie są oddzielone od siebie spacjami,
„nowy akapit” – wstawia znak nowego akapitu.
W celu przetestowania tej nowej funkcji, uruchom program „Notatki” i sprawdź jak ona działa.

Edycja tekstu

W tym rozdziale napiszemy krótki tekst i poznamy różne metody jego edycji. Otwórz znany ci już program „Notatki” i napisz w nim dwa słowa „piszę tekst”. Następnie przełącz się pokrętłem na znaki i go przeliteruj. Gdy przemieszczasz kursor po znakach w prawo, to zatrzymuje on się za wypowiadanym znakiem i wówczas przycisk „Usuń” działa jako „Delete”. Po jego tapnięciu zawsze usunięty będzie znak wypowiedziany przez VoiceOver. Przy przemieszczaniu kursora w lewo, ustawia on się przed wypowiedzianym znakiem i wtedy przycisk „Usuń” działa jak „BackSpace” kasując znak znajdujący się po jego lewej stronie. Jeżeli podczas literowania zmienisz kierunek przemieszczania się kursora, to znak, na którym to ma miejsce odczytany będzie dwa razy. Pierwszy gest odczyta aktualne położenie kursora, zaś następny nowe. Żeby to lepiej zobrazować załóżmy, że literowaliśmy napisany tekst od jego końca i w połowie słowa „tekst” na literze „e” zmieniliśmy kierunek poruszania się kursora. W tej sytuacji, gdy kursor przesuwał się w lewo był on ustawiany po lewej stronie znaku. Z chwilą zmiany kierunku najpierw odczytane zostanie jego bieżące położenie a następny gest ustawi go dopiero po prawej stronie znaku. Proponuję aby samemu to sprawdzić.
Przesuń teraz kursor na początek słowa „tekst” a następnie przemieszczaj go w prawo do litery „k”. Tapnij dwa razy w przycisk „Usuń” i sprawdź, czy usunięta została ta litera. Jeżeli tak, to ją dopisz.
Ustaw kursor na końcu wyrazu „tekst” i przesuwaj nim do tyłu. Ponownie zatrzymaj się na literze „k” i użyj przycisku „Usuń”. Teraz powinna zostać usunięta litera „e”. Uzupełnij wyraz o usuniętą literę.
W trakcie pisania tekstu, jeżeli nie będziemy zmieniać kierunku przemieszczania się kursora, to klawisz „Usuń” zawsze będzie działał jak „BackSpace” kasując ostatnio napisany znak.
W przypadku dopisywania znaków, gdy przemieszczasz kursor w prawo, to dopisywany znak umieszczony zostanie z przodu przed wypowiedzianą literą po jej prawej stronie. Kiedy poruszasz się kursorem w lewo, to umieszczony on zostanie przed odczytaną literą po jej lewej stronie.
Usuń teraz literę „k” w słowie „tekst” i następnie przejdź na jego koniec. Przesuń kursor w lewo i zatrzymaj się na literze „s”. Wpisz literę „k” i sprawdź, czy została ona umieszczona między literami „e” i „s”.
W tym ćwiczeniu usuń literę „s” ze słowa „tekst” i przesuń kursor na jego początek. Następnie przemieszczaj kursor po tym słowie w prawo i zatrzymaj się na literze „k”. Wpisz literę „s” i sprawdź czy wpisała się ona między litery „k” i „t”.
Teraz wybierz na „pokrętle” pozycję „słowa” i przemieszczaj się po wyrazach. Zauważ, że kursor zachowuje się podobnie. Gdy kierunek przemieszczania się kursora jest w stronę lewą, to ustawia on się na pierwszej literze wypowiadanego słowa. Zmiana kierunku także skutkuje dwukrotnym odczytaniem tego samego słowa, gdyż VoiceOver najpierw informuje cię o bieżącym położeniu kursora a następnie o nowym. W związku z tym, jeżeli podczas przemieszczania kursora w lewo ustawiał on się na początku wyrazu, to przy poruszaniu się w prawo będzie na jego końcu.
Gdy poruszasz się po wyrazach w lewo i chcesz coś dopisać do już istniejącego tekstu, to po jego napisaniu musisz wstawić spację, gdyż w przeciwnym razie wyrazy będą połączone. Przy poruszaniu się w prawo, kursor ustawia się na końcu wyrazu i w tym momencie dopisując tekst najpierw musisz wstawić spację. Znając te zasady dopisz do istniejącego tekstu kolejne słowo, tak ażeby treść notatki była następująca: „piszę krótki tekst”.
Opisane powyżej zasady poruszania się kursora dotyczą także pracy z klawiaturą sprzętową i urządzeniem brajlowskim.
Ustaw teraz fokus VoiceOver na polu tekstowym i tapni dwa razy jednym palcem. Każde podwójne tapnięcie będzie przenosiło kursor w obrębie pola tekstowego. Jeżeli znajdował się on na końcu to podwójne tapnięcie przeniesie go na początek tekstu. Gdy był na początku, to ustawi się na jego końcu. W ten sposób możesz szybko do już istniejącej notatki dopisywać nowy tekst.
Ustaw kursor na końcu tekstu, wstaw nowy wiersz i napisz kolejny tekst „Pierwsza moja notatka”. Następnie przełącz „pokrętło” na odczytywanie wierszy i sprawdź, jak VoiceOver odczytuje ten tekst.
Cały napisany tekst można także usunąć potrząsając urządzeniem. Gdy potrząśniesz urządzeniem, wyświetlone zostanie menu z opcją „Cofnij”. Jej tapnięcie spowoduje usunięcie całego wpisanego tekstu. Ponowne potrząśnięcie urządzenia wyświetli kolejne menu, w którym możesz przywrócić usunięty tekst.
W ramach ćwiczenia potrząśnij urządzeniem i w wyświetlonym menu tapnij przycisk „Cofnij”. Tekst powinien zostać usunięty. Potrząśnij nim ponownie i w menu tapnij przycisk „Przywróć”. Tekst zostanie przywrócony.
Podczas edycji tekstu, gdy wyświetlana jest klawiatura, po napisanym tekście możesz poruszać się wykorzystując tylko gesty pionowe. Gesty poziome w tym przypadku przesuwają fokus VoiceOver po kolejnych znakach klawiatury. Używając pokrętła możesz wybrać następujące sposoby przemieszczania się po tekście: „Znaki”, „Wyrazy” i „Wiersze”.

Zaznaczanie tekstu

W edytowanym dokumencie najłatwiej jest zaznaczyć pojedynczy wyraz, albo cały tekst. Aby zaznaczyć pojedynczy wyraz ustaw kursor w obrębie wyrazu, który chcesz zaznaczyć. Następnie wybierz na „pokrętle” pozycję „Edycja”. Używając pionowych gestów wybierz opcję „Zaznacz” i tapnij ją dwa razy jednym palcem. W podobny sposób można zaznaczyć cały tekst. W tym przypadku po wybraniu na „pokrętle” pozycji „Edycja”, należy wybrać opcję „Zaznacz wszystko”.
Po zaznaczeniu tekstu możemy go usunąć, albo o ile program na to pozwala skopiować do schowka. Bardziej rozbudowane edytory mogą także udostępniać inne funkcje. Jeżeli po zaznaczeniu tekstu nie wyświetli się żadne menu z czynnościami do wyboru, to sprawdź, czy nie są one dostępne po wybraniu na „pokrętle” pozycji „Edycja”. Zaznaczony tekst możesz również skopiować do schowka tapiąc cztery razy trzema palcami. W przypadku „Notatek” po zaznaczeniu jednego słowa wyświetla się menu z możliwymi do wykonania opcjami. Zaś po zaznaczeniu całego tekstu, czynności te dostępne są dopiero z pozycji „Edycja”. W śród dostępnych opcji, nie znajdziemy pozycji usuń, ponieważ czynność tą trzeba zrealizować tapiąc w znajdujący się na klawiaturze przycisk „Usuń”. Otwórz teraz naszą notatkę i wypróbuj opisane tu mechanizmy zaznaczania tekstu, oraz sprawdź, jakie operacje po jego zaznaczeniu można na nim wykonać.
W ramach ćwiczenia przekopiujemy cały tekst z bieżącej notatki do nowej. Po otwarciu notatki, tapnij dwa razy jednym palcem w pole tekstowe zawierające jej treść. Następnie na „pokrętle” wybierz pozycję „Edycja”. Teraz wykonując gesty pionowe wybierz opcję „Zaznacz wszystko” i tapnij ją dwa razy. Ponownie skorzystaj z tych gestów i wybierz opcję „Kopiuj”. Tapnij ją dwa razy. Zaznaczony tekst możesz też skopiować do schowka tapiąc cztery razy trzema palcami. Wróć na listę notatek dwa razy tapiąc w umieszczony w lewym górnym rogu okna przycisk „Wróć”. Następnie dwa razy tapnij w przycisk „Nowa notatka” a potem w jej puste pole edycji. Ponownie wybierz na „pokrętle” pozycję „Edycja” i pionowymi gestami opcję „Wklej”. Tapnij ją dwa razy. Tekst powinien znaleźć się w polu edycyjnym. Sprawdź to.
W kolejnym ćwiczeniu usuniemy cały zaznaczony tekst. Może być to ten sam tekst, który przed chwilą wkleiliśmy. W tym celu tapnij dwa razy w pole tekstowe. Wybierz na „pokrętle” pozycję „Edycja” i następnie gestami pionowymi opcję „Zaznacz wszystko”. Tapnij ją dwa razy. Po prawej stronie klawiatury nad przyciskiem „Return” odszukaj przycisk „Usuń” i tapnij go. Tekst powinien zostać usunięty. W ten sam sposób można usunąć zaznaczony wyraz. Aby przywrócić usunięty tekst potrząśnij urządzeniem i w wyświetlonym menu dwa razy tapnij przycisk „przywróć”.
Inna metoda zaznaczania polega na wykonywaniu gestu rozsuwania i zsuwania dwóch palców. Można ją stosować zarówno w edytowanym tekście, jak i wszędzie tam, gdzie nie ma możliwości edycji wyświetlonego tekstu i pozycja „Edycja” na „pokrętle” jest niewidoczna. Nie można powiedzieć, że zaznaczanie tekstu w ten sposób jest wygodne, ale na edytowanym tekście jest to szczególnie trudne do wykonania. W miarę dobrze można metodę tą zastosować w aplikacjach, które jedynie wyświetlają tekst a więc na stronach internetowych, poczcie elektronicznej podczas czytania maila, czy w Appsach udostępniających wiadomości. Żeby skorzystać z tej metody najpierw należy na „pokrętle” wybrać zakres tekstu, który będziemy zaznaczać a więc „Znaki”, „Wyrazy”, lub „Wiersze”. Następnie przemieszczamy się przy użyciu gestów poziomych do miejsca w tekście, od którego chcemy rozpocząć zaznaczanie i tapiemy dwa razy jednym palcem. Po drugim tapnięciu nie odrywamy palca od ekranu. Po wygenerowaniu przez urządzenie trzech krótkich dźwięków następnym palcem wykonujemy ruchy polegające na rozsuwaniu palców. Każde rozsunięcie, zaznacza kolejny tekst o określony wybrany fragment, zaś przy zsunięciu palców obszar zaznaczenia jest zmniejszany. W trakcie tych czynności VoiceOver informuje nas o tym, czy zwiększamy, lub zmniejszamy zaznaczenie, oraz odczytuje kolejny zaznaczony obszar tekstu. Do zaznaczania możemy użyć palców jednej ręki, albo palców dwóch rąk. Trzeba uważać, aby rozsuwanie i zsuwanie palców wykonywać po linii prostej, gdyż w przeciwnym razie VoiceOver interpretuje te ruchy, jako gest „pokrętła”. Myślę, że najlepiej czynność tą wykonywać przy położonym urządzeniu na jakiejś płaskiej twardej powierzchni np. na stole.
Jeżeli w takim nieedytowalnym dokumencie chcielibyśmy zaznaczyć cały tekst, to należy tapnąć w jego obrębie dwa razy jednym palcem i przytrzymać go na ekranie do chwili wygenerowania przez urządzenie serii trzech krótkich dźwięków. Następnie odrywamy od ekranu palec. Po tej czynności zaznaczony zostanie jeden wyraz i urządzenie może wyświetlić menu z opcjami. Trzeba to zignorować i dotknąć ekranu po za jego obszarem, ale w obrębie tekstu. W ten sposób fokus VoiceOver zostanie przeniesiony z obszaru menu na tekst, ale zaznaczenie nie zostanie zanulowane. Ważne przy tym jest, aby dotknąć ekranu a nie wykonywać tapnięcia, gdyż w przeciwnym razie zaznaczenie będzie zanulowane. Teraz należy wybrać na „pokrętle” pozycję „Edycja” i gestami pionowymi opcję „Zaznacz wszystko”. Następnie musimy tapnąć ją dwa razy jednym palcem. W tym momencie, cały tekst powinien zostać zaznaczony. Aby go skopiować ponownie należy z pozycji „Edycja” gestami pionowymi wybrać opcję „Kopiuj” i tapnąć ją dwa razy. Możesz też to zrobić z poziomu gestów tapiąc cztery razy trzema palcami. Ważne, pozycja „Edycja” nie będzie widoczna na „pokrętle” do póki nie zainicjujemy zaznaczenia i nie przeniesiemy Fokusa VoiceOver na obszar tekstu. Nie każda aplikacja pozwoli na zaznaczenie wyświetlonego tekstu.
W Ios9 pojawiła się jeszcze jedna metoda zaznaczania tekstu. Aby ją włączyć tapnij kolejno „Ustawienia”, „Ogólne”, „dostępność”, „VoiceOver”, „Pokrętło” i tam zaznacz opcję „Wybór tekstu”. Od tej pory na pokrętle będzie dostępna ta funkcja. Aby zaznaczyć tekst, ustaw fokus VoiceOver w miejscu, od którego chcesz rozpocząć zaznaczenie. Następnie wybierz na „Pokrętle” funkcję „wybór tekstu”. Używając pionowych gestów okres wielkość obszaru zaznaczania. Do dyspozycji masz następujące wartości: „wybór znaków”, „wybór wyrazów”, „wybór linii” i „zaznacz wszystko. Po wybraniu odpowiedniego zakresu wykonuj poziomy gest w prawo. Każde przesunięcie fokusa VoiceOver w prawo zwiększy zakres zaznaczenia o następny znak, wyraz lub linię w zależności od tego, co zostało wcześniej wybrane przy użyciu pionowych gestów. Przesunięcie fokusa w lewo zmniejszy ten obszar o ten sam zakres. Po dokonaniu zaznaczenia odpowiedniego obszaru możesz przełączyć „pokrętło” na funkcję „Edycja” i wykonać na zaznaczonym tekście odpowiednią operację. Trzeba przyznać, że dostępna w Ios9 metoda zaznaczania tekstu jest bardzo prosta i wygodna.
W ramach ćwiczenia skopiujemy fragment artykułu ze strony do notatki. W tym celu otwórz aplikację Safari. Tapnij dwa razy w górnej części jej okna w pasek adresowy. Wpisz następujący adres (www.tyfloswiat.pl/) i tapnij w prawym dolnym rogu klawiatury w przycisk „Idź”. Po załadowaniu się strony, wybierz na „pokrętle” pozycję „Nagłówki”. Użyj pionowych gestów i przemieść się do nagłówka 2 stopnia, który rozpoczyna treść artykułu. Teraz gestami poziomymi przesuń się na obszar jego treści. Na „pokrętle” ustaw pozycję „Wiersze”. Tapnij dwa razy w ekran i przytrzymaj na nim palec. Po usłyszeniu trzech krótkich dźwięków połóż na ekranie następny palec blisko tego, którym wykonane zostało tapnięcie. Zacznij rozsuwać palce. Ruchy nie mogą być duże, muszą być jednak wykonywane w linii prostej. Po każdym rozsunięciu oderwij palec ten, którym przesuwasz od ekranu i ponownie zbliż go do palca, który na nim się znajduje. Wykonaj kolejny ruch. Zawsze jeden palec musi być położony na ekranie i powinien być to ten, który wykonał dwukrotne tapnięcie. Przy każdym rozsunięciu palców, o ile gest ten jest wykonywany prawidłowo, usłyszysz, jak VoiceOver wypowiada kolejny obszar zaznaczonego tekstu. W tym przypadku będzie to wiersz. Po zaznaczeniu kilku wierszy, oderwij palce od ekranu i wybierz na „pokrętle” pozycję „Edycja”. Wykorzystując pionowe gesty zaznacz opcję „Kopiuj” i tapnij ją dwa razy. Tekst możesz także skopiować wykorzystując gest polegający na czterokrotnym tapnięciu trzema palcami. Przełącz się do aplikacji „Notatki”. Dwa razy Tapnij przycisk „Nowa notatka” a następnie tapnij pole edycyjne. Ponownie wybierz na „pokrętle” pozycję „Edycja” i pionowymi gestami zaznacz opcję „Wklej”. Tapnij ją dwa razy. Tekst powinien zostać wklejony do pola edycyjnego.
Jeżeli zaznaczanie w ten sposób tekstu ci nie wychodzi, to się nie martw. Na pewno za którymś razem ci się to uda. W ramach kolejnego ćwiczenia możesz przekopiować do notatki zawartość całej otwartej strony internetowej. Jest to procedura znacznie prostsza a jej mechanizm został opisany powyżej w tym rozdziale.
Jeżeli twoje urządzenie pracuje na systemie z Ios9, to wykonaj te same ćwiczenia z wykorzystaniem funkcji „Wybór tekstu” a od razu zauważysz, że jest to dużo łatwiejsze.

Przeszukiwanie ekranu urządzenia

Dobrym sposobem szybkiego dotarcia do interesującego miejsca na ekranie jest użycie oferowanej przez VoiceOver funkcji przeszukiwania ekranu. W obrębie pulpitu przeszukiwany jest aktywny ekran, zaś w aplikacji wszystkie jej ekrany. Funkcję wywołujemy tapiąc trzy razy dwoma palcami. Po jej wywołaniu wyświetlony jest ekran zawierający pole edycyjne, pasek przewijania z literowym indeksem i lista elementów do wybrania. Domyślnie wyświetlane są wszystkie elementy dostępne na ekranie, lub w uruchomionej aplikacji. W przypadku ekranu pulpitu brany jest także pod uwagę pasek „Dock”. W nagłówku ekranu znajduje się informacja o liczbie wyświetlonych rzeczy. Używając paska indeksu alfabetycznego, można zawęzić listę do wybranej litery. Aby ponownie wyświetlić wszystko, należy tapnąć na nim znaczek „krzyżyk”. Zawęzić listę możliwych wyborów, możemy też wpisując w polu edycji nazwę elementu, który chcemy znaleźć. Każda wpisana litera zawęża listę o kolejne pozycje. Aby zamknąć okno wyszukiwania bez wybierania elementu, tapnij dwa razy u góry, lub u dołu ekranu, albo naciśnij przycisk „Home”. Żeby wybrać element z listy, zaznacz go gestami poziomymi i dwa razy tapnij. Po wykonaniu tego gestu okienko wyszukiwania zostanie zamknięte a fokus VoiceOver ustawi się na wybranym elemencie.
Do pola edycyjnego możesz wprowadzać tekst na kilka sposobów. Możesz użyć domyślnie wyświetlanej ekranowej klawiatury QRT, możesz przełączyć się na pismo ręczne, albo na ekranową klawiaturę brajlowską. Możesz też użyć funkcji zamiany mowy na tekst.
W ramach ćwiczenia uruchom funkcję wyszukiwania na ekranie pulpitu, na którym masz ikonkę „notatki”. Ustaw palec pod polem edycyjnym i gestami poziomymi zobacz, jakie elementy na liście zostały wyświetlone. Następnie odszukaj pasek indeksu i gestami pionowymi wybierz na nim literę „n”. Sprawdź, jak zawęziła się lista elementów. Ponownie na pasku indeksu wybierz „krzyżyk”. Teraz znowu powinny być widoczne na liście wszystkie pozycje. Tapnij w pole edycyjne i zacznij pisać na przykład słowo „safari”. Podczas pisania VoiceOver będzie cię informował o liczbie dostępnych na liście elementów. W obrębie tej listy, tapnij dwa razy pozycję „safari”. Zauważ, że w tym momencie ekran wyszukiwania został zamknięty a fokus VoiceOver przeniósł się na tą ikonkę.
Kolejne ćwiczenie wykonaj na stronie internetowej. Uruchom Safari i w polu adresowym wpisz następujący adres (www.bon.uw.edu.pl). Uruchom funkcję wyszukiwania i w pole edycji wpisz słowo „kontakt”. Sprawdź, czy na liście widoczna jest pozycja „kontakt”. Tapnij ją dwa razy. Fokus powinien ustawić się na stronie na tym tekście.

Przeszukiwanie zawartości pamięci urządzenia

Zawartość pamięci urządzenia możemy przeszukać przy pomocy wyszukiwarki Spotlight. Przeszukiwana jest cała jego pamięć tak, więc można szukać programów, notatek, plików muzycznych, książek, plików ze zdjęciami itp. Aby skorzystać z wyszukiwarki Spotlight, ustaw palec na dowolnej ikonce ekranu a następnie przeciągnij na ekranie pulpitu trzema palcami z góry do dołu. W wyniku tego gestu zostanie wyświetlona wyszukiwarka zawierająca pole edycji, w które możemy wpisać szukany tekst. W miarę pisania wyniki będą zawężane do tego co napisaliśmy. Jeżeli wpiszemy tylko jedną literę, to możemy otrzymać długą listę wyników. Lista jest dzielona nagłówkami na poszczególne kategorie tematyczne i w związku z tym, może być ona podzielona na „Programy”, „Kontakty”, „Muzyka” itp. Gdy wyników wyszukiwania jest dużo, to aby szybciej przemieszczać się po takiej liście możemy wybrać na „pokrętle” pozycję nagłówki i następnie gestami pionowymi poruszać się po odpowiednich kategoriach. Po dotarciu do odpowiedniej kategorii, chcąc z niej coś wybrać należy użyć gestów poziomych. Wybraną rzecz otworzymy dwukrotnym w nią tapnięciem. Umieszczony obok pola edycyjnego przycisk „Wymarz tekst”, usunie wszystko, co się w nim znajduje. Tapiąc w przycisk „Anuluj” zamkniemy wyszukiwarkę.
Do pola edycyjnego możesz wprowadzać tekst na kilka sposobów. Możesz użyć domyślnie wyświetlanej ekranowej klawiatury QRT, możesz przełączyć się na pismo ręczne, albo na ekranową klawiaturę brajlowską. Możesz też użyć funkcji zamiany mowy na tekst.
Przeszukiwane kategorie oraz kolejność wyświetlania ich na liście wyszukiwania, można zmienić w Ustawieniach Spotlight. Aby się tam dostać trzeba tapnąć kolejno „Ustawienia”, „Ogólne”, „Wyszukiwarka Spotlight”.
W ramach ćwiczenia uruchom wyszukiwarkę, wpisz literę „n” i odszukaj na liście wyników w kategorii „programy” ikonkę „Notatki”. Tapnij ją dwa razy, żeby otworzyć program.

Etykietowanie przycisków w aplikacji i ikonek pulpitu

Bardzo użyteczną funkcją VoiceOver jest możliwość etykietowania przycisków w aplikacji i ikonek na pulpicie. Dzięki temu rozwiązaniu możemy sami opisać w aplikacji niezaetykietowane przyciski, albo zmienić nazwę ikonki na pulpicie.
Aby przypisać etykietkę należy wybrać przycisk, lub ikonkę i tapnąć dwa razy w ekran dwoma palcami. Po drugim tapnięciu przytrzymujemy palce na ekranie i czekamy aż urządzenie wyda trzy krótkie dźwięki generowane w mniej więcej sekundowym odstępie. Po ich usłyszeniu odrywamy palce od ekranu. W tym momencie wyświetlone zostanie pole pozwalające na wpisanie nowej etykietki. Po wpisaniu etykietki zatwierdzamy ją tapiąc w przycisk „Gotowe”. Przycisk „Anuluj” zamyka ekran etykietowania bez zatwierdzenia wpisu. Możemy go także zamknąć naciskając przycisk „Home”.
Żeby sprawdzić w praktyce jak to działa wybierz na pulpicie ikonkę „notatki”. Tapnij ją dwa razy dwoma palcami i po drugim tapnięciu przytrzymaj palce na ekranie. Po wygenerowaniu przez urządzenie trzech krótkich dźwięków oderwij palce. Teraz wyświetlony został ekran, umożliwiający przypisanie ikonce nowej etykietki. Zauważ, że w polu edycyjnym znajduje się aktualna nazwa, czyli „notatki”. Ustaw kursor na jej początku, dopisz tekst „moje” i naciśnij spację. Dwa razy tapnij w przycisk „Gotowe”. Od tej pory ikonka będzie miała nazwę „Moje notatki”. Żeby przywrócić ikonce poprzednią nazwę, ponownie otwórz ekran etykietowania i wykasuj z nazwy tekst, który dopisaliśmy a następnie tapnij przycisk „Gotowe”. Nazwa ikonki wróci do poprzedniego stanu. W ten sam sposób przypiszesz etykietkę do przycisku w aplikacji.

Centrum sterowania” i „Centrum powiadomień

Rozdział ten nie opisuje gestów VoiceOver, ale dwie funkcje urządzeń Apple, o których postanowiłem tu krótko wspomnieć. Są to „Centrum sterowania” i „Centrum powiadomień”. Obydwie te funkcje wywołuje się z „paska statusu”. Żeby to zrobić należy umieścić fokus VoiceOver na którejś z ikonek tego paska a następnie przesunąć po ekranie trzema palcami w dół, lub w górę. Gest w dół otwiera „Centrum powiadomień”, zaś w górę „Centrum sterowania”. Jeżeli w ustawieniach odpowiednie opcje są włączone, to miejsca te otworzyć można z zablokowanego ekranu, pulpitu i ekranu otwartej aplikacji. Ważne jest, aby najpierw ustawić fokus VoiceOver na dowolnej ikonce umieszczonej na „Pasku statusu”. Zmiany ustawień tych centrów dokonać możesz wybierając kolejno: dla „Centrum Powiadomień” – „ustawienia”, „Centrum powiadomień”; dla „Centrum sterowania” – „Ustawienia”, „Centrum sterowania”.
„Centrum powiadomień” to miejsce, w którym zgromadzone są wszystkie powiadomienia wysyłane przez różne aplikacje. W „Centrum sterowania” możemy włączyć i wyłączyć różne interfejsy urządzenia a także np. sterować odtwarzaczem muzyki. Inne programy, też mogą korzystać z tych miejsc. Każdy z tych ekranów można zamknąć naciskając przycisk „Home”.
Ustaw teraz palec na którejś z ikonek „Paska statusu” i następnie przeciągnij trzema palcami w dół ekranu. Gest może być wykonany w dowolnym jego miejscu, nawet na środku ekranu. Sprawdź jakie informacje wyświetla twoje urządzenie w „Centrum powiadomień”. Następnie naciśnij przycisk „Home”, aby zamknąć jego ekran.
W ramach kolejnego ćwiczenia ponownie wybierz którąś z ikonek na „pasku statusu”. Przeciągnij trzema palcami w górę. Sprawdź, co znajduje się na ekranie „Centrum sterowania”. Naciśnij przycisk „Home”, aby zamknąć ten ekran.

Poruszanie się po stronach internetowych

Przeglądając otwartą stronę, możesz poruszać się gestami poziomymi przenosząc fokus VoiceOver od elementu do elementu i pionowymi przemieszczając go po elementach, które wcześniej zostały wybrane na „pokrętle”. Standardowo do „pokrętła”, jeżeli chodzi o nawigację po stronie, jest przypiętych bardzo mało funkcji. Podstawowe to nawigacja po linkach i nagłówkach. Tym czasem VoiceOver oferuje znacznie więcej możliwości nawigowania w obrębie strony. Przypinając do „pokrętła” kolejne opcje, możesz bardzo zwiększyć efektywność przeglądania stron. Aby przypiąć do „pokrętła” inne opcje, tapnij kolejno: „Ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność”, „VoiceOver”, „Pokrętło”. Obsługa „pokrętła” bardziej szczegółowo została opisana w rozdziale „”wirtualne pokrętło” i gesty pionowe”. Poniżej wykaz funkcji związanych z nawigowaniem w obrębie strony, które można przypiąć do „pokrętła”.
·”Łącza” – funkcja pozwala nam przemieszczać się po umieszczonych na stronie linkach.
·”Nieodwiedzone łącza” – funkcja ignoruje wszystkie odwiedzone odnośniki i ustawia fokus VoiceOver, tylko na linkach, których jeszcze nie odwiedzaliśmy. Wyczyszczenie „Historii przeglądania” powoduje, że przeglądarka zapomina, które łącza na stronach otwieraliśmy i wszystkie linki są oznaczone jako nieodwiedzone.
·”Odwiedzone łącza” – funkcja przemieszcza fokus ScreenReadera tylko po tych linkach, które na stronie odwiedzaliśmy. Po wyczyszczeniu „Historii przeglądania”, przeglądarka zapomina takie łącza i wszystkie traktuje, jak nieodwiedzone.
·”Łącza na stronie” – funkcja umożliwia poruszanie się tylko po odnośnikach prowadzących do miejsc w obrębie otwartego dokumentu. Linki te często pozwalają pominąć menu i przeskoczyć do głównej treści, albo w długim dokumencie tworzą spis treści umożliwiając przejście do wybranego rozdziału.
·”Nagłówki” – nawigacja po umieszczonych na stronie nagłówkach. Na przygotowanych zgodnie z zasadami dostępności stronach, elementy te dzielą dokument na poszczególne sekcje.
·”Narzędzia formularzy” – opcja ta pozwala na poruszanie się po między kolejnymi polami formularza bez względu na ich typ.
·”Pola tekstowe” – wybierając tą opcję możemy przemieszczać się tylko po polach edycyjnych formularza.
·”Przyciski” – funkcja pozwala na poruszanie się po przyciskach formularza.
·”Tabele” – funkcja przemieszcza nas po tabelach, fokus VoiceOver ustawia się na jej początku.
·”Listy” – przemieszczamy się po listach, fokus VoiceOver ustawia się na jej pierwszym elemencie. Bardzo często kolejne linki tworzące tematyczne menu, prezentowane są w postaci listy.
·”Tekst statyczny” – funkcja pozwala ominąć wszystkie elementy, które nie są tekstem. Fokus VoiceOver zatrzymuje się na początku tekstu. Używając tej funkcji szybko możemy pominąć grupę linków i przemieścić się do tekstu pod nimi.
·”Ta sama rzecz” – funkcja ta pozwala nam na przeniesienie fokusa na taką samą rzecz, na której aktualnie się on znajduje. Na przykład, jeżeli fokus będzie na przycisku formularza, to używając tej funkcji przeniesiemy go na następny przycisk. Gdy będziemy na tekście, to przemieścimy się do następnego tekstu i tak dalej.
·”Punkty orientacyjne” – w obecnej chwili często na stronach można spotkać znaczniki Aria i html5, dzielące stronę na poszczególne sekcje. Taką sekcją może być obszar menu, obszar treści głównej, stopka i tym podobne. Wykorzystując tą funkcję, możemy przemieszczać się po punktach, którymi zostały oznaczone na stronie poszczególne sekcje.
·”Obrazki” – opcja daje możliwość nawigowania po elementach graficznych.
Osoby słabo widzące mogą dodatkowo przypiąć do „pokrętła” funkcję „Zum”, która pozwoli im powiększać zawartość strony.
Efektywność nawigowania po stronie można także zwiększyć wykorzystując oferowaną przez VoiceOver funkcję przeszukiwania ekranu, o czym pisałem w rozdziale „Przeszukiwanie ekranu urządzenia”.
Jeżeli na stronie znajdują się nieopisane przyciski, to sami możemy je opisać wykorzystując funkcję VoiceOver etykietowania przycisków. Więcej o tej funkcji można przeczytać w rozdziale „Etykietowanie przycisków aplikacji i ikonek pulpitu”.
Do poruszania się w obrębie tabeli możemy wykorzystać opcję „Nawigacja w pionie”. W tym celu najpierw używając opcji „Tabele” przemieszczamy się do znajdującej się na stronie tabeli a następnie na „pokrętle” wybieramy opcję „Nawigacja w pionie”. Teraz gestami poziomymi wybieramy kolumnę, którą chcemy przeglądać a gestami pionowymi poruszamy się w obrębie wybranej kolumny. Jeżeli chcemy odczytywać zawartość tabeli wierszami, to na „pokrętle” musimy wybrać opcję „Wiersze”.
Znajdujący się na stronie tekst możemy odczytać wybierając na pokrętle standardowe opcje czytania tekstu a więc „Znaki”, „Słowa” i „Wiersze”. W celu zapoznania się z dłuższą jego partią np. artykułem, można użyć gestów „Czytaj od góry ekranu” i „Czytaj od zaznaczonego miejsca”.
Do nawigowania po stronie można także użyć funkcji „pismo ręczne”. Więcej o tej metodzie pisania dowiesz się z rozdziału „Pisanie przy użyciu funkcji „Pismo ręczne”. Po otwarciu strony przełącz „pokrętło” w tryb pisma ręcznego. Teraz, żeby nawigować po stronie wystarczy napisać pierwszą literę nazwy elementu, do którego chcesz się przemieścić. Na przykład, gdy chcesz wybrać nawigację po tabelach nakreśl literę „t”, po przyciskach „p” i tak dalej. Aby poruszać się po wybranych elementach przesuń dwoma palcami wykonując gest z dołu do góry i odwrotnie. Żeby przeczytać wyświetlaną na stronie treść, musisz wyłączyć tryb pisma ręcznego.
Adres strony możesz wprowadzić korzystając z ekranowej klawiatury qrt, klawiatury brajlowskiej, pisma ręcznego, albo funkcji zamiany mowy na tekst.
W ramach ćwiczeń uruchom przeglądarkę Safari, tapnij w pole adresowe i otwórz stronę o adresie www.bon.uw.edu.pl, wybierz na „Pokrętle” „nagłówki” i sprawdź ile nagłówków znajduje się na tej stronie. Następnie przełącz się na pozycję „Narzędzia formularzy” i zobacz, jakie elementy formularza tu występują. Wybierz na „Pokrętle” inne opcje nawigowania po stronie i sprawdź ich działanie.
Sposoby odczytywania tabeli możesz przetestować otwierając stronę WWW.bankier.pl. I wybierając na niej link „Kursy walut”.
Nawigację po punktach orientacyjnych i elementach graficznych można sprawdzić na stronie WWW.uw.edu.pl.

Pozostałe opcje „pokrętła”

Obsługa „pokrętła” bardziej szczegółowo została opisana w rozdziale „”wirtualne pokrętło” i gesty pionowe”. Opcje związane z nawigacją po stronach są opisane w poprzednim rozdziale. Inne do tej pory nieopisane w tym poradniku funkcje, które możemy przypiąć do „pokrętła” to:
·”Dźwięki” – przełącznik umożliwiający włączenie i wyłączenie generowanych przez VoiceOver dźwięków. Przy włączonych dźwiękach, ScreenReader Generuje je w różnych sytuacjach, na przykład przy zmianie obszaru przeglądania, podczas przemieszczania się fokusa i przy uruchamianiu różnych funkcji np. funkcji przeszukiwania zawartości ekranu.
·”Kontenery” – funkcja ta pozwala w oknie programu na przemieszczanie się fokusa Voiceover po między jego obszarami. Na przykład po otwarciu aplikacji „Pogoda” możemy przemieszczać się po między aktualną prognozą dla wybranego miasta, prognozami godzinowymi i prognozami dziennymi. Po dotarciu gestami pionowymi do odpowiedniego obszaru, możesz go przeglądać wykorzystując gesty poziome. Otwórz tą aplikację i sprawdź jak to działa. Możesz też użyć tej opcji w innej aplikacji np. „Poczta”.
·”podpowiedzi” – przełącznik umożliwiający włączenie i wyłączenie odczytywanych przez VoiceOver podpowiedzi. Podpowiedzi dotyczą wyłącznie pracy Screenreadera. Np. przy włączonych podpowiedziach po wybraniu na pulpicie ikonki VoiceOver informuje nas, jakiego gestu mamy użyć, aby ją otworzyć.
·”Złagodzenie dźwięku” – pozwala na włączenie i wyłączenie opcji ściszania dodatkowego dźwięku odtwarzanego w tle, gdy VoiceOver zaczyna mówić. Na przykład podczas słuchania muzyki przy włączonej tej opcji w trakcie odczytywania informacji, przez VoiceOver, muzyka jest ściszana. Wyłączenie tej opcji spowoduje, że tak się nie stanie i pomimo, że ScreenReader będzie gadał muzyka nie zostanie ściszona. Opcja ta dostępna jest od usmej wersji systemu Ios.

Co to jest Apple ID i jak je utworzyć?

Apple ID to login i hasło, które umożliwia ci dostęp do usług oferowanych przez firmę Apple. Można nie tworzyć Apple ID, ale wówczas praca na urządzeniu jest bardzo ograniczona. Posiadając Apple ID możesz pobierać darmowe aplikacje, kupować aplikacje płatne, książki i muzykę, korzystać z chmury ICloud, oraz z innych usług, które udostępnia firma Apple.
Apple ID można utworzyć na kilka sposobów. Możesz to zrobić na stronie https://appleid.apple.com/pl, z poziomu oprogramowania Itunes, podczas konfiguracji urządzenia, w odpowiednim miejscu w oknie „ustawienia”, albo w momencie pobierania z App Store aplikacji. W każdym z tych przypadków proces rejestracji przebiega identycznie.
Aby otworzyć formularz rejestracyjny z poziomu programu iTunes wybierz z menu „Sklep” pozycję „utwórz Apple ID”. Żeby zarządzać Apple ID z poziomu urządzenia otwórz kolejno: „Ustawienia”, „itunes Stor i App Stor” i tam tapnij w przycisk „utwórz nowy Apple ID”. W obydwu przypadkach dalej należy postępować zgodnie ze wskazaniami kreatora.
Do uzyskania Apple ID niezbędne jest podanie przy rejestracji numeru karty płatniczej, z której będą pobierane środki podczas naszych zakupów. Jeżeli nie zamierzamy nic kupować i jednocześnie chcemy posiadać konto w serwisie Apple, to w celu jego założenia najpierw musimy udać się do App Store i tam wyszukać dowolną bezpłatną aplikację. Taką aplikacją może być np. Skype. Podczas jej pobierania zostaniemy poproszeni o zalogowanie się, albo utworzenie konta. Wybieramy opcję tworzenie Apple ID. Teraz na ekranie konfigurowania płatności będzie dostępna opcja „none”, której wybranie pozwoli nam utworzyć Apple ID bez podawania numeru karty. Proces wyszukiwania i pobierania programów z App Store został opisany w następnym rozdziale.
Tworzenie Apple ID odbywa się w kilku krokach. Najpierw musimy wybrać naszą lokalizację, czyli kraj, w którym się znajdujemy. Następnie trzeba zaakceptować regulamin. Kolejny krok, to podanie loginu, który w tym przypadku jest adresem mailowym. Tu musimy podać prawidłowy adres, ponieważ po zakończeniu procesu rejestracji wysłany zostanie na niego mail z linkiem potwierdzającym rejestrację i aktywującym konto. W tym samym miejscu ustalamy hasło, które nie może być krótsze niż osiem znaków, powinno się składać z cyfr, oraz dużych i małych liter. Dodatkowo musimy jeszcze wybrać trzy pytania kontrolne i udzielić na nie odpowiedzi. Zabezpieczenie to jest wykorzystywane do ustalenia naszej tożsamości w chwili, gdy zapomnimy hasła i będziemy chcieli odzyskać dostęp do konta. Na wszelki wypadek, gdy byśmy także zapomnieli odpowiedzi, opcjonalnie możemy podać adres mailowy, na który zostanie wysłany mail umożliwiający zresetowanie hasła. Dodatkowo musimy jeszcze wypełnić pola dotyczące naszej daty urodzin. Opcjonalnie możemy wyrazić także zgodę na otrzymywanie od Apple dwóch newsleterów. Po wypełnieniu i zaznaczeniu wszystkiego klikamy przycisk „dalej”. Jeżeli wypełniliśmy wszystkie pola poprawnie, to przejdziemy do następnego kroku. W tym miejscu, jeżeli chcemy dokonywać zakupów w sklepie Apple, to musimy wybrać odpowiedniego operatora naszej karty płatniczej i podać jej numer. Dodatkowo trzeba wypełnić pola związane z miejscem zamieszkania, oraz podać numer telefonu. W tym formularzu niektóre pola są opcjonalne a inne musimy wypełnić. Gdy wybraliśmy operatora naszej płatniczej karty i chcemy dokonywać płatności, to musimy wypełnić pole „Numer Karty” i pole „security code”. Osoby, które tworzą Apple ID podczas pobierania darmowej aplikacji, na liście operatorów kart płatniczych znajdą dodatkowo opcję „none”. Jeżeli nie chcemy nic kupować, to powinniśmy ją zaznaczyć. Po wypełnieniu wszystkich niezbędnych pul akceptujemy przycisk „Utwórz Apple ID”. Po pomyślnym zweryfikowaniu wypełnionego formularza, zostanie wyświetlona informacja z prośbą o sprawdzenie naszej skrzynki pocztowej. W celu dokończenia procesu rejestracji, musimy otworzyć maila i zaakceptować znajdujący się w nim link.

Wyszukiwanie i instalowanie aplikacji

Po utworzeniu Apple ID możemy już pobierać i instalować na naszym urządzeniu aplikacje. Dostęp do nich uzyskamy z programu Itunes, albo bezpośrednio z naszego urządzenia.
Żeby dostać się do sklepu z programu iTunes należy najpierw wybrać z menu „Sklep” pozycję „Zaloguj się”. Po zalogowaniu wybieramy klawiszem „tab” opcję „iTunes store” i zatwierdzamy ją „enterem”. Z tego miejsca możemy zmienić ustawienia naszego konta w serwisie Apple, oraz wybrać dostęp do różnych usług między innymi także i do App Store.
Lepiej jednak pobierać aplikację bezpośrednio na urządzenie wykorzystując apke o nazwie „App Store”. Aby to zrobić odszukaj ją na pulpicie swojego urządzenia i ją otwórz. W jej dolnej części ekranu znajduje się kilka zakładek. Zakładki te to: „Polecane” – tu znajdziemy programy podzielone na kategorie tematyczne, „najlepsze” – najwyżej ocenione aplikacje, „Exploruj” – umożliwia przeglądanie i wyszukiwanie aplikacji, „kupione” – wykaz aplikacji pobranych i kupionych przez nas i „uaktualnienia” –miejsce, w którym znajdziemy wykaz aktualizacji dla pobranych przez nas programów. Aby wyszukać aplikację wybierz zakładkę „Eksploruj”, tapnij w pole edycji „Szukaj” i wpisz jej nazwę. Po wpisaniu pierwszej litery, obok pola „Szukaj”wyświetlony zostanie przycisk „Wymaż tekst”, którego tapnięcie usuwa wszystko co w to pole wpisaliśmy. Poniżej tego pola w miarę wpisywania kolejnych liter wyświetlane będą aplikacje, których nazwy zbliżone są do tego, co napisaliśmy. Żeby wybrać którąś z nich ustaw palec na tej liście i gestami poziomymi przejrzyj jej zawartość. Osoby posiadające IPady mogą dodatkowo wybrać przyciskami umieszczonymi w lewej górnej części okna programu odpowiednią kategorię aplikacji, to znaczy programy dla IPad i IPhone. Obok pola „Szukaj” wyświetlana jest liczba znalezionych aplikacji. Więcej informacji o aplikacji otrzymamy tapiąc dwa razy w jej nazwę. Umieszczony pod jej nazwą przycisk „Free” oznacza, że jest ona darmowa. W przypadku aplikacji płatnych na przycisku podawana jest w Euro jej cena. Dwukrotne tapnięcie w te przyciski powoduje, że przejdziemy do pobierania i instalowania aplikacji. Aby rozpocząć ten proces należy jeszcze zatwierdzić przycisk „Instaluj”. Następnie wyświetla się formularz z prośbą o wpisanie dla zdefiniowanego konta hasła, albo jeżeli urządzenie nie zna jeszcze naszego loginu, loginu i hasła. Po wpisaniu hasła i potwierdzeniu go przyciskiem „Ok.” następuje weryfikacja konta. Po pomyślnej weryfikacji rozpoczyna się proces pobierania i instalowania aplikacji. W trakcie pobierania wyświetlony jest wskaźnik paska postępu pokazujący ile procent aplikacji zostało już pobrane. Po pobraniu aplikacji wyświetlany jest przycisk „Otwórz”, którego tapnięcie uruchamia zainstalowaną apkę. Urządzenie można tak ustawić, aby hasło do konta Apple w przypadku pobierania aplikacji darmowych było automatycznie podawane.
W ramach ćwiczenia wyszukamy w App Store i pobierzemy darmową aplikację” Interia fakty”, która da nam dostęp do wielotematycznych kanałów informacyjnych. Na początku odszukaj na ekranie pulpitu program „App Store” i go otwórz. Następnie zlokalizuj na dole ekranu rząd zakładek i tapnij w zakładkę „eksploruj”. Teraz tapnij w pole edycyjne „Szukaj” i wpisz tekst „Interia”. Ustaw palec poniżej tego pola i sprawdź, jakie wyniki zostały wyświetlone. Wybierz pozycję „Interia fakty” i ją tapnij. Następnie pod nazwą aplikacji odszukaj przycisk „Free” i go tapnij. Po usłyszeniu komunikatu „Instaluj””, ponownie tapnij w ekran dwa razy, aby pobrać i zainstalować program. W tym momencie wyświetlone zostanie zdefiniowane w urządzeniu konto Apple ID i zostaniemy poproszeni o podanie hasła. Wpisz hasło i zatwierdź go tapiąc w przycisk „Ok.”. Teraz pod nazwą aplikacji będzie wyświetlony przycisk „Anuluj” umożliwiający przerwanie pobierania. W tym samym miejscu jest pokazywany procentowy wskaźnik postępu. Po pobraniu i zainstalowaniu aplikacji w urządzeniu, na tym samym ekranie wyświetlony zostanie przycisk „Otwórz” pozwalający na jej otwarcie. Jeżeli chcesz sprawdzić jak działa aplikacja, to go tapnij i wyraź zgodę na pytanie o dostęp do twojego urządzenia.

Usuwanie zainstalowanych Aplikacji

Z urządzenia możemy usuwać tylko te aplikacje, które sami zainstalowaliśmy. Aplikacji zainstalowanych wraz z systemem usunąć się nieda. Proces usuwania programów jest bardzo prosty. Wystarczy wybrać program przeznaczony do usunięcia i tapnąć dwa razy jednym palcem jego ikonkę. Po drugim tapnięciu przytrzymujemy palec na ekranie. Po wygenerowaniu przez urządzenie trzech krótkich dźwięków nie odrywając palca od ekranu, tapiemy jeden raz kolejnym. Po tym tapnięciu wyświetlone zostanie okienko z przyciskami „Usuń” i „Anuluj”. Aby usunąć program dwa razy tapiemy przycisk „Usuń”.
Zainstalowane programy możesz także usunąć wybierając kolejno „Ustawienia”, „Ogólne” „Dysk i użycie iCloud”, „Zarządzaj dyskiem”. Znajdziesz tu wykaz programów. Po wybraniu programu i tapnięciu w jego ikonkę będzie można go usunąć.
W celu przećwiczenia tej procedury usuniemy zainstalowany w poprzednim rozdziale program Interia. Odszukaj na pulpicie ikonkę tego programu i tapnij w nią dwa razy. Po drugim tapnięciu przytrzymaj palec na ekranie do momentu wygenerowania przez urządzenie trzech krótkich dźwięków. Nie odrywając palca od ekranu tapnij raz drugim palcem. Teraz tapnij dwa razy w przycisk „Usuń”. Program został usunięty. Jeżeli aplikacja, którą przed chwilą usunęliśmy ci się spodobała, to w ramach kolejnego ćwiczenia zainstaluj ją ponownie.

Aplikacje, które warto zainstalować

Każdy instaluje aplikacje według swoich potrzeb, nie mniej jednak jest kilka takich, które są godne polecenia. Poniżej ich wykaz z krótkim opisem. Dla celów tej publikacji wybrałem tylko te aplikacje, które dobrze współpracują z VoiceOver i są najczęściej instalowane przez osoby niewidome.
·Acces Note – darmowa aplikacja przystosowana specjalnie dla osób niewidomych pozwalająca na robienie notatek. Program jest w języku angielskim.
·Alchemy Synth Mobile Studio – płatny program do tworzenia muzyki. Można wybierać różne instrumenty, nagrywać to co gramy i następnie miksować nagrane ścieżki z kolejnym instrumentem tworząc rozbudowany utwór. Interfejs jest w języku angielskim.
·Ariadne GPS –płatny program przeznaczony do nawigacji opartej na systemie GPS. Jest popularny w śród polskich użytkowników urządzeń Apple. Możemy uzyskać informację o naszej bieżącej pozycji, przeglądać co znajduje się w Okół nas na mapie, oraz dodawać własne punkty geograficzne. Posłuchaj podkastu na temat programu Ariadne.
·Bilkom – to kolejowy rozkład jazdy. Z pomocą tej aplikacji możesz wyszukać połączenie, sprawdzić rozkład jazdy pociągów, oraz zaplanować podróż. Aplikacja obejmuje wszystkich kolejowych pasażerskich przewoźników świadczących swe usługi na terenie Polski. Aplikacja jest bezpłatna i posiada polski interfejs. Posłuchaj podkastu na temat programu Bilkom.
· Contacts Excel- jest to aplikacja, która umożliwia wymianę kontaktów między Iphone i komputerem, oraz odwrotnie bez potrzeby używania programu iTunes. Kontaktami można zarządzać w programie Excel, albo programach zgodnych z tym arkuszem np. Open Office. Kontakty są wysyłane po przez e-mail, usb i dyski w chmurze. Wszystkie pola z wyjątkiem pola przypisania dzwonka są importowane. Aplikacja jest dostępna w wersji lite bezpłatnej, która pozwala na importowanie i eksportowanie maksymalnie 300 kontaktów, oraz w wersji płatnej. Interfejs jest w języku polskim. Posłuchaj podkastu na temat programu Contact Excel.
·Dragon Dictation – darmowy program, który umożliwia zamianę mowy na tekst. Rozpoznany tekst możemy wkleić do smsa, maila, albo przesłać do systemowego schowka a następnie wkleić do innej aplikacji np. do aplikacji „Notatki”. Program nie ma ograniczeń co do długości nagrywania tekstu. Dragon rozpoznaje język polski i posiada polski interfejs. Zamiana mowy na tekst odbywa się w tzw. Chmurze. Posłuchaj podkastu na temat programu Dragon Dictation.
·Dropbox – darmowa aplikacja, której użytkownikom komputerów przedstawiać nie trzeba. Jest to internetowy dysk w tzw. Chmurze. Po przez tą aplikację mamy dostęp z mobilnego urządzenia do naszych danych w każdym miejscu, w którym możemy podłączyć się do Internetu. Posłuchaj podkastu na temat serwisu i oprogramowania Dropbox.
·Go2stop –program zawierający rozkład jazdy komunikacji miejskiej wielu polskich miast. W programie możemy używać odbiornika GPS do lokalizacji przystanków. Podstawowa funkcjonalność programu jest darmowa, ale rozszerzona płatna. Posłuchaj podkastu na temat programu Go2stop.
·Google Translate – bezpłatna aplikacja umożliwiająca dostęp do oferowanej przez firmę Google usługi tłumaczenia tekstów.
·Interia Fakty – darmowa aplikacja dająca dostęp do wielu wiadomości z różnych dziedzin m. In. Sport, nowych technologii, notowania walut, aktualności, program TV.
·knfb Reader – program OCR, który wspiera użytkownika podczas fotografowania dokumentu. Sfotografowany dokument jest poddawany procesowi OCR a następnie użytkownik może go odczytać. Program może także rozpoznawać zaimportowane dokumenty w formacie pdf i jpg. Rozpoznawanie odbywa się w chmurze, tak więc do jego przeprowadzenia potrzebny jest dostęp do Internetu. Wyniki rozpoznania można zapisać do formatu txt i html, oraz zachować na jednym z dysków w chmurze. Program jest płatny. Posłuchaj podkastu na temat programu Knfb Reader.
·LookTel Money Reader – jest to płatny program, przy pomocy którego możemy odczytać nominały banknotów. Program rozpoznaje także banknoty polski.
·LookTel Recognizer – to płatna aplikacja, przy pomocy, której możemy przypisać etykietę audio do wskazanego przez kamerę przedmiotu. Aplikacja umożliwia także skanowanie kodów kreskowych. Interfejs jest w języku angielskim. Posłuchaj podkastu na temat programu LookTel Recognizer.
·MBraille – płatny program umożliwiający pisanie brajlem. Na ekranie symulowana jest brajlowska klawiatura. Napisany tekst możemy przesłać do SMS’a, maila, albo skopiować do schowka. Program jest alternatywą dla wszystkich, którzy nie chcą korzystać z ekranowej klawiatury QRT a także dla osób, które chcą pisać brajlem w starszych systemach Ios. Program posiada polski interfejs. Posłuchaj podkastu na temat programu MBraille.
·Prizmo – Scanning, OCR, and Speech – to program przy pomocy, którego możemy zrobić zdjęcie czarno drukowego dokumentu, rozpoznać je i odczytać jego treść. Prizmo korzysta z własnych syntezatorów mowy. Proces OCR odbywa się na urządzeniu i program do tej czynności nie wymaga połączenia z Internetem. Rezultaty rozpoznawania można zapisać w kilku formatach m. In. pdf i umieścić je na różnych dyskach w chmurze. Program jest płatny. Posłuchaj podkastu na temat programu Prizmo.
·Seeing Assistant Home – płatna aplikacja wspomagająca osoby niewidome w czynnościach domowych. Program rozpoznaje kolory, informuje o źródłach światła, oraz skanuje kody kreskowe i qr na produktach wyszukując na ich podstawie w Internecie informacje o danym produkcie,. Program ma polski interfejs. Jest też bezpłatna uboższa w funkcje wersja tej aplikacji o nazwie Seeing Assistant Home LITE. Posłuchaj podkastu na temat programu Seeing Assistant Home.
·Seeing Assistant Move – płatna aplikacja służąca do nawigacji. Program umożliwia uzyskanie informacji o naszym położeniu geograficznym, nawigowanie dowybranego punktu, budowanie własnych tras od punktu do punktu i zapisywanie śladu drogi, którą przeszliśmy. Program posiada polski interfejs. Jest także dostępna bezpłatna uboższa w funkcje wersja tej aplikacji o nazwie Seeing Assistant Move Lite. Posłuchaj podkastu na temat programu Seeing Assistant Move.
·Skype Mobile – bardzo popularny internetowy komunikator, którego przedstawiać nie trzeba. Aplikacja jest darmowa. Skype jest dostępny w dwuch wersjach na Iphone i na Ipada. Wersję Skype przeznaczoną dla Iphone można także zainstalować na odtwarzaczu Ipod Touch. Posłuchaj podkastu na temat programu Skype Mobile.
·TapTapSee – aplikacja umożliwiająca dostęp do usługi dzięki, której możemy się dowiedzieć, co znajduje się na zrobionym przez nas zdjęciu. Po uruchomieniu programu najpierw robimy zdjęcie otoczenia, lub przedmiotu, następnie zdjęcie wysyłane jest do serwisu i po chwili otrzymujemy opis tego co na nim widać. Interfejs programu i opis zdjęcia jest w języku polskim. Aplikacja jest darmowa, ale po okresie testowym, w którym można wykonać około 30 zdjęć w celu dalszego korzystania z funkcji aplikacji musimy wykupić usługę opisu przesłanego zdjęcia. Posłuchaj podkastu na temat programu TapTapSee.
·TuneIn Radio Pro – w części darmowy program umożliwiający dostęp do wielu stacji radiowych nadających w internecie. Możemy wybierać stacje według lokalizacji, języka, stylu i gatunków muzyki. Najczęściej słuchane stacje można dodać do ulubionych. Mamy też możliwość wyszukiwania stacji. Posłuchaj podkastu na temat programu Tunein Radio.
·ViA – darmowe oprogramowanie umożliwiające wyszukiwanie mobilnych aplikacji na urządzenia Apple przeznaczonych dla osób niewidomych. Aplikacje są podzielone na kategorie, które można przeglądać. Mamy też możliwość wyszukiwania aplikacji. Program jest bezpłatny. Interfejs jest w języku angielskim.
QR Voice Sticker – to program umożliwiający wykorzystywanie etykiet qr do oznaczania przedmiotów. Etykietę taką przylepiamy na przedmiot a następnie wykorzystując tą aplikacje możemy przypisać do niej komunikat głosowy, lub tekstowy. Aplikacja jest płatna, ale możemy pobrać też próbną bezpłatną wersję programu o nazwie QR Voice Sticker Mini”. Posłuchaj podkastu na temat programu QR Voice Sticker.
·Voice Dream Reader – to płatna aplikacja pozwalająca na czytanie książek. Możemy odczytywać książki w wielu formatach tekstowych w tym także Epub, oraz w wersji audio. Podczas odczytywania książek w formatach tekstowych aplikacja korzysta z syntezatorów mowy tts, które musimy osobno dokupić. W trakcie czytania książki mamy między innymi możliwość nawigowania po jej treści i wstawiania zakładek. W przypadku książek tekstowych aplikacja podświetla odczytywany fragment tekstu. Posłuchaj podkastu na temat programu Voice Dream Reader.
·Wikipedia Mobile – darmowa aplikacja umożliwiająca dostęp do otwartej encyklopedii pod tą samą nazwą.
·Youtube – bezpłatny program umożliwiający dostęp do zasobów serwisu Youtube. Zasoby możemy przeszukiwać wpisując nazwę szukanego nagrania, lub podając ją głosem.
Duża baza oprogramowania na urządzenia mobilne Apple dostępnego dla VoiceOver znajduje się na stronie Applevis.

Synchronizacja urządzenia z komputerem, oraz program iTunes

iTunes to bardzo rozbudowane oprogramowanie, któremu należałoby poświęcić osobny poradnik. Jest ono niezbędne do synchronizacji danych po między mobilnym urządzeniem Apple a naszym komputerem. Informację o tym skąd pobrać to oprogramowanie i jak się po nim poruszać znajdują się w rozdziale „iTunes – ważne oprogramowanie”. Ten rozdział natomiast zawiera informacje o procesie synchronizacji.
Synchronizacja oznacza w tym przypadku wymianę plików po między komputerem a podłączonym do niego mobilnym urządzeniem Apple. Takie urządzenie z komputerem można połączyć kablem, albo po przez sieć WI-FI. Jeżeli chcesz połączyć urządzenia po przez sieć to musisz pamiętać, że muszą się one znajdować w tej samej sieci. Poza tym w programie iTunes trzeba zaznaczyć przełącznik „Synchronizuj z tym (nazwa urządzenia) przez WI-FI”. Synchronizować możemy różnego typu pliki. Synchronizacja może się odbywać automatycznie po podłączeniu urządzenia do komputera, albo być uruchamiana ręcznie na nasze życzenie. Sposób synchronizacji ustawisz po wybraniu z menu „Edycja” pozycji „Preferencje”. W okienku tym na zakładce „urządzenia” znajdziesz przełącznik odpowiedzialny za automatyczne synchronizowanie urządzeń. Szybciej do tego okna można się dostać naciskając skrót klawiaturowy (Ctrl+, – przecinek).
Mobilne urządzenia Apple nie mają typowej znanej nam z komputerów pracujących pod kontrolą Windows, struktury plików i folderów. Dlatego też nieda się prosto podłączając urządzenie do komputera, wgrać do niego danych. Każdy plik w urządzeniu widziany jest tylko przez program, który potrafi go otworzyć. Same pliki wgrywamy do konkretnych programów.
Po programie Itunes możesz poruszać się klawiszem „tab” i „shift+tab”. Można też naciskać klawisz „f6” aby szybko przełączać się po między poszczególnymi sekcjami okna. Do wyświetlenia w oknie odpowiednich danych możesz użyć skrótów klawiszowych. Ich lista znajduje się na końcu tego rozdziału.
Po podłączeniu do komputera swojego mobilnego urządzenia Apple i uruchomieniu programu Itunes przemieść się klawiszem „tab” i ustaw fokus na nazwie swojego urządzenia. Naciśnij „enter” aby ją zaakceptować. Od tej pory zaznaczając w programie Itunes poszczególne przełączniki na wyświetlonej liście będzież mógł sprawdzić zawartość pamięci swojego urządzenia. W celu sprawdzenia plików muzycznych zaznacz przełącznik „muzyka”. Zaznaczenie przełącznika „programy” wyświetli listę zainstalowanych w urządzeniu programów. W zależności od wyświetlonej kategorii informacji, będą dostępne różne przełączniki, których włączenie pozwoli ci na zmianę sposobu wyświetlania danych na tej liście. Na przykład w przypadku muzyki, możesz wyświetlić ją w postaci utworów, wykonawców, gatunków i albumów. Każdy przełącznik, to inny rodzaj danych a tym samym związanych z nimi informacji i czynności. Po zaznaczeniu odpowiedniego przełącznika przesuń się klawiszem „tab” na listę i sprawdź co ona zawiera.
Przycisk „podsumowanie” pokazuje wszystkie informacje o twoim urządzeniu. Po jego wybraniu możesz też uruchomić synchronizację, przywrócić urządzenie do pierwotnego stanu, włączyć i wyłączyć funkcje dostępności, zrobić i odtworzyć kopię zapasową, oraz sprawdzić aktualizację oprogramowania Ios.
Aby wykonać kopię zapasową kliknij przycisk „Archiwizuj teraz”. Gdy chcesz przywrócić urządzenie do stanu pierwotnego kliknij przycisk „Odtwórz (nazwa urządzenia)”. Synchronizację rozpoczniesz klikając przycisk „Synchronizuj”.
Kolejne przełączniki, które możesz zaznaczyć odpowiadają za konkretne typy plików. W każdym przypadku dostępny jest przycisk „Synchronizuj”, który rozpoczyna proces synchronizacji. Po wybraniu przełącznika „Programy”, wyświetlona zostanie lista zainstalowanych na twoim urządzeniu programów. W tym samym miejscu na kolejnej liście znajdziesz wykaz programów, do których będzie można przesłać dane. Aby się do nich dostać przemieść się klawiszem „Tab” do obszaru pt. „Wymienione poniżej programy mogą przesyłać dokumenty po między (nazwa urządzenia), oraz tym komputerem”. Idąc dalej znajdziesz listę takich programów. Po wybraniu na niej programu, na następnej liście znajdziesz wykaz wgranych do niego dokumentów. Aby dodać kolejny plik kliknij przycisk „Dodaj plik” i wybierz go w wyświetlonym oknie. Następnie kliknij przycisk „Gotowe” i przycisk „Synchronizuj”. Na tej samej liście możesz też usunąć plik, który został wybrany przypadkowo. Jeżeli chcesz to zrobić, to zaznacz go „strzałkami” i naciśnij klawisz „Delete”. Gdy chcesz zapisać znajdujący się w urządzeniu plik na dysku komputera, wskaż go „strzałkami” na liście plików a następnie kliknij przycisk „Zapisz”. Potem w wyświetlonym okienku wybierz folder i kliknij przycisk „Zapisz”.
Po wybraniu przełącznika „muzyka”, możesz synchronizować z urządzeniem posiadaną przez ciebie muzykę. Można synchronizować tylko te utwory, które znajdują się już w bibliotece Itunes. Jeżeli masz na dysku utwory, których nie ma jeszcze w bibliotece i chcesz je wgrać do urządzenia, to najpierw musisz je do niej dodać. W tym celu wybierz klawiszem „tab” pozycję „Pokaż menu”. Naciśnij na niej klawisz „spację”, albo „Enter” i z rozwiniętego menu wybierz opcję „Dodaj do biblioteki”. W wyświetlonym oknie wskaż pojedyncze utwory muzyczne, albo całe foldery, które chcesz dodać. Po ich dodaniu kliknij przycisk „Zastosuj” a następnie przycisk „Synchronizuj”. Żeby twoje mobilne urządzenie wyświetlało utwory we właściwej kolejności i pogrupowane w albumy, to przed ich dodaniem do biblioteki musisz wypełnić ich metatagi odpowiednimi informacjami takimi jak: tytuł, wykonawca, nazwa albumu itp. Programy do tej czynności można znaleźć w internecie. Dobrym programem to umożliwiającym jest mp3tag.
Zdaję sobie sprawę, że po przeczytaniu tego rozdziału, proces synchronizacji i praca w programie Itunes może być dla niektórych osób mało zrozumiała. Dlatego też aby to lepiej zrozumieć dodatkowo proponuję posłuchać na ten temat podkastu. Podkast jest z roku 2012 i dotyczy starszej wersji oprogramowania. Nowsza wersja Itunes została wyposażona w dodatkowe skróty klawiaturowe ułatwiające pracę w programie.
Poniżej znajduje się lista skrótów klawiszowych przy użyciu, których można wyświetlić poszczególne sekcje w programie Itunes.
·”Muzyka” – ctrl+1
·”Filmy” – ctrl+2
·”Programy TV” – ctrl+3
·”Podcasty” – ctrl+4
·”Itunes U – (edukacja)” – ctrl+5
·”Książki audio” – ctrl+6
·”Programy” – ctrl7
·”Dźwięki” – ctrl+8
·”Radio z Internetu” – ctrl+9
Dodatkowo do szybkiego przemieszczania się po między poszczególnymi sekcjami w oknie programu możemy użyć klawisza „f6” i „Shift+f6”.
Jeżeli program Itunes nie przypadł ci do gustu, to do wymiany danych po między twoim mobilnym urządzeniem Apple a komputerem PC możesz użyć któregoś z dysków w chmurze. Takim często używanym dyskiem jest DropBox, albo Google Drive. W sklepie App Stor znajdziesz odpowiednie aplikacje do ich obsługi.

Praca z zewnętrzną klawiaturą QRT

Do obsługi opisywanych w tym poradniku mobilnych urządzeń Apple, możemy używać bezprzewodowej klawiatury QRT. Jeżeli pracujemy na urządzeniu z wyłączonym programem VoiceOver, to klawiaturę QRT możemy wykorzystać tylko do pisania tekstu. Zakres jej funkcjonalności znacznie się zwiększa z chwilą włączenia na urządzeniu ScrenReadera. W rozdziale tym wszystkie opisywane funkcje i skróty klawiszowe dotyczą programu VoiceOver. Bez jego włączenia nie będą one działać.
Mobilne urządzenia z zewnętrznymi klawiaturami komunikują się po przez interfejs BlueTooth. Nie możemy w ten sposób do urządzenia Apple podłączyć każdej klawiatury działającej z tym interfejsem. Musi to być klawiatura, która posiada używane przez urządzenia Apple klawisze „option”, „Control” i „Command”. Rekomendowana przez Apple klawiatura to „Apple Wireless Keyboard”.., dlatego wszystkie wymienione w tym rozdziale skróty klawiaturowe są zgodne z tym modelem. Klawiatur innych producentów też można używać, ale w ich przypadku niektóre wymienione tu funkcje mogą działać z innymi kombinacjami klawiszy. Jeżeli jakaś funkcja na posiadanej przez ciebie klawiaturze nie działa z podaną kombinacją klawiszy, to włącz pomoc VoiceOver i spróbuj znaleźć inny przypisany do niej skrót klawiaturowy.
Aby połączyć klawiaturę z mobilnym urządzeniem Apple, w urządzeniu otwórz kolejno „Ustawienia”, „BlueTooth” i przełącznik interfejsu BlueTooth przestaw na pozycję „włączony”. Następnie włącz posiadaną przez siebie klawiaturę i Wciśnij umieszczony na niej przycisk parowania, albo naciśnij odpowiedni skrót klawiszowy. Sposób parowania klawiatury z urządzeniem opisany jest w jej instrukcji obsługi. Po tych czynnościach w ciągu kilku sekund na urządzeniu Apple na ekranie BlueTooth w sekcji „Urządzenia” powinna zostać wyświetlona nazwa twojej klawiatury. Aby ją sparować tapnij jej nazwę dwa razy. Jeżeli urządzenie o to poprosi, to wpisz na klawiaturze wyświetlony przez twoje urządzenie kod parowania i potwierdź go klawiszem „Return”. Jeżeli kod został wpisany poprawnie, to urządzenia powinny się sparować. Niektóre modele klawiatur mogą parować się odrazu bez potrzeby wpisywania kodu parowania. Sparowane urządzenia powinny widzieć się w promieniu około 10 metrów. Mobilne urządzenie Apple zapamiętuje powiązane z nim po przez interfejs BlueTooth klawiatury i nie ma potrzeby za każdym razem ich parowania.
Polecenia klawiszowe VoiceOver pozwalają na poruszanie się po ekranie pulpitu i aplikacji, zaznaczanie elementów, czytanie zawartości ekranu, obsługę „pokrętła” i edycję tekstu. W przypadku większości poleceń używana jest kombinacja „Control-Option”, oznaczona skrótem „VO”. W 9 wersji systemu Ios klawiszem VoiceOver może być także klawisz „Capslock”. Aby wybrać go jako klawisz „VO” otwórz kolejno: „ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność”, „VoiceOver”, „Klawisze modyfikujące” i w tym miejscu zaznacz przełącznik „Duże litery”.
Dzięki Pomocy VoiceOver można nauczyć się rozkładu klawiszy na klawiaturze, oraz funkcji przypisanych do określonych skrótów klawiaturowych. Pomoc VoiceOver czyta naciskane klawisze i przypisane do skrótów klawiaturowych polecenia nie wykonując związanych z nimi czynności. Aby ją uruchomić naciśnij skrót klawiaturowy „vo+k”. Jeżeli nie wiesz, w którym miejscu na twojej klawiaturze umieszczone są klawisze „Control” i „Option”, to otwórz pomoc VoiceOver tapiąc w ekran urządzenia dwa razy czterema palcami. Następnie naciskaj po kolei klawisze znajdujące się w dolnym rzędzie klawiatury, żeby je zlokalizować. Dodatkowe klawisze, które znajdziesz na klawiaturze to „FM” i „Command”. Aby opuścić pomoc naciśnij klawisz „Esc”.
Klawiatury zewnętrzne z mobilnymi urządzeniami Apple mogą pracować w dwóch trybach z wyłączoną i włączoną funkcją szybkiej nawigacji zwaną „Quick Nav”. Przy wyłączonej funkcji „Quick Nav” nie działają skróty klawiaturowe odpowiedzialne za obracanie „pokrętła”. Poniżej znajduje się wykaz skrótów klawiaturowych, których można użyć w programie VoiceOver:
Skróty klawiaturowe do przemieszczania się po pulpicie i w obrębie aplikacji przy wyłączonej funkcji „Quick Nav”:
·Poprzednia rzecz – (VO+”strzałka w lewo”).
·Następna rzecz – (VO+”strzałka w prawo”).
·Przesunięcie palcem w górę – VO+(strzałka w górę).
·Przesunięcie palcem w dół – VO+(strzałka w dół).
·Aktywowanie wybranej rzeczy (podwójne tapnięcie) – VO+spacja.
·
Skróty klawiaturowe z włączoną funkcją szybkiej nawigacji „Quick Nav”:
Funkcję szybkiej nawigacji „Quick Nav” włączysz i wyłączysz naciskając jednocześnie klawisze „strzałka w lewo” i „strzałka w prawo”. Przy każdym naciśnięciu tych klawiszy, VoiceOver poinformuje cię o jej stanie. Po włączeniu funkcji „Quick Nav”, Po pulpicie i w obrębie aplikacji poruszamy się następującymi klawiszami:
·Poprzednia rzecz – „strzałka w lewo”.
·Następna rzecz – „strzałka w prawo”.
·Poprzednia rzecz dla funkcji wybranej na „pokrętle” – „strzałka w górę”.
·Następna rzecz dla funkcji wybranej na „pokrętle” – „strzałka w dół”.
·Obrót „pokrętła” w lewo – jednoczesne wciśnięcie „strzałki w lewo” i „strzałki w górę”.
·Obrót „pokrętła” w prawo – jednoczesne wciśnięcie „strzałki w prawo” i „strzałki w górę”.
·Zatwierdzenie wybranej rzeczy (podwójne tapnięcie) – jednoczesne wciśnięcie „strzałki w dół” i „strzałki w górę”.
·Wybranie pierwszego elementu na ekranie – („Control”+”Strzałka w górę”).
·Wybranie ostatniego elementu na ekranie – („Control”+”Strzałka w dół”).
·Przejście do poprzedniego kontenera – ctrl+(strzałka w lewo).
·Przejście do następnego kontenera – ctrl+(strzałka w prawo).
·Przewijanie ekranu w górę – („Option”+”strzałka w górę”).
·Przewijanie ekranu w dół – („Option”+”strzałka w dół”).
·przewijanie ekranu w lewo – („Option”+”strzałka w lewo”).
·Przewijanie ekranu w prawo – („Option”+”strzałka w prawo”).
·Przejście do poprzedniego uruchomionego programu – vo+(lewy nawias kwadratowy).
·Przejście do następnego uruchomionego programu – VO+(prawy nawias kwadratowy).
Pozostałe inne funkcje działające przy wyłączonej i z włączoną funkcją szybkiej nawigacji „Quick Nav”:
·Odblokowywanie ekranu urządzenia – naciśnięcie dowolnego klawisza.
·Włączanie pomocy VoiceOver – „VO+K”.
·Wyłączanie pomocy VoiceOver – „Esc”.
·Przejście na pulpit – Naciśnięcie przycisku „Home” – „VO+H”.
·Dotknięcie i przytrzymanie zaznaczonej rzeczy – równoważne podwujnemu tapnięciu i przytrzymaniu palca – VO+Shift+M.
·Przejście do „paska statusu” – „VO+M”.
·Otwieranie centrum powiadomień – „Fn+VO+(Strzałka w górę)”.
·Otwieranie centrum sterowania – „Fn+VO+(Strzałka w dół)”.
Jeżeli na twojej klawiaturze te dwa powyższe skróty nie zadziałają, to włącz funkcję „Quick Nav” i spróbuj wykonać je naciskając tylko klawisze („Option”+”strzałka w górę”) i („Option”+”strzałka w dół”).
·Odczytanie zawartości ekranu od bieżącej pozycji – „VO+A”.
·Odczytanie zawartości ekranu od góry – „VO+B”.
·Wstrzymywanie i wznawianie odczytywania – „Control”.
·Skopiowanie ostatnio odczytanej rzeczy do schowka – VO+Shift+C
·Włączanie lub wyłączanie wyciszenia VoiceOver – „VO+S”.
·Wyłączanie VoiceOver – „VO+trzy razy litera H” – ten sam skrót nie włączy ponownie ScreenReadera, trzeba to zrobić naciskając na urządzeniu trzy razy przycisk „Home”.
·Uruchomienie funkcji przeszukiwania ekranu realizowanej przez VoiceOver – „VO+I”.
·Stuknięcie dwukrotne dwoma palcami – „VO+”- – znak „minus””.
·Przejście do ekranu przełączania programów – „VO+dwa razy litera H”.
·Zwiększenie głośności urządzenia – („FM+”= – znak równa się”).
·Zmniejszenie głośności urządzenia – („FM”+”- – znak minus”).
·Wyłączenie i włączenie głośników – „FM”+0.
·Zmiana pozycji pokrętła mowy – „VO+Command+(Strzałka w lewo)” lub „VO+Command+(Strzałka w prawo)”.
·Zmiana wybranego na tym „pokrętle” parametru – („vo”+Command+”strzałka w górę”) lub („vo”+Command+”strzałka w dół”).
„pokrętło” to służy wyłącznie do ustawień parametrów mowy. Funkcji tej można używać tylko z poziomu klawiatury, nie ma gestu realizującego to „pokrętło”.
·Włączanie, lub wyłączanie kurtyny zakrywającej ekran – („VO”+Shift+S).
·Powrót do poprzedniego ekranu – Esc lub „FM”+Esc. Skrót ten jest wykorzystywany w aplikacjach i na stronach internetowych. Odpowiada gestowi trzy krotnego potarcia dwoma palcami.
·Wyszukiwanie tekstu – „VO”+f.
·Ponowne szukanie wpisanego tekstu – „VO”+g.
Te dwie ostatnie funkcje są dostępne tylko z poziomu sprzętowej klawiatury QRt.
·Zmiana etykiety zaznaczonej rzeczy – VO+(/ – shleesh).
·Przełączanie się po między otwartymi programami – Command+Tab lub Command+Shift–Tab
·Włącz, lub wyłącz blokadę klawiszy modyfikujących VoiceOver – VO+(; – średnik). Przy włączonej blokadzie nie musisz trzymać tych klawiszy.
·Wykonanie funkcji 3D Touch – VO+shift+f. Działa tylko wtedy, gdy twoje urządzenie obsługuje tą funkcję.
Klawiszy numerycznych na klawiaturze bezprzewodowej można też używać do wybierania numeru na iPhonie lub wprowadzania liczb w aplikacji „kalkulator”, albo „Numbers”.
Nawigacja po stronach www przy użyciu skrótów funkcji „Quick Nav”:
Mając włączoną funkcję „Quick Nav”, można szybko nawigować po stronach internetowych przy użyciu klawiszy szybkiej nawigacji. Naciśnięcie klawisza powoduje przejście do następnego elementu danego typu. Aby przejść do poprzedniej rzeczy, podczas wpisywania litery przytrzymaj naciśnięty klawisz „Shift”. Żeby włączyć nawigację przy pomocy klawiszy szybkiej nawigacji naciśnij klawisze VO+q. tym samym skrótem można ją wyłączyć. Poniżej znajduje się wykaz klawiszy szybkiej nawigacji:
·Nagłówek – „h”.
·Nagłówek odpowiedniego poziomu – cyfry od 1 do 6.
·Łącze – „l”.
·Pole tekstowe – „r”.
·Przycisk – „b”.
·Narzędzie formularza – „c”.
·Obrazek – „i”.
Lista – „x”.
·Punkt orientacyjny ARIA – „w”.
·Rzecz tego samego typu – „m”.
·Tabela – „t”.
·Tekst statyczny – „s”.
Skróty klawiaturowe używane przy edycji tekstu:
Do pracy z tekstem przy wyłączonej funkcji „Quick Nav” służą wymienione poniżej polecenia. VoiceOver odczytuje tekst w miarę przesuwania kursora. Więcej informacji o przemieszczaniu się kursora podczas edycji tekstu znajduje się w rozdziale „Edycja tekstu”.
·Przejście o jeden znak do przodu – „strzałka w prawo.
·Przejście o jeden znak do tyłu – „strzałka w lewo”.
·Przejście o jeden wyraz do przodu – („option”+”strzałka w prawo”).
·Przejście o jeden wyraz do tyłu – („Option”+”strzałka w lewo”).
·Przejście o jeden wiersz w górę – „strzałka w górę”.
·Przejście o jeden wiersz w dół – „strzałka w dół”.
·Przejście na początek wiersza – („Comand”+”strzałka w lewo”).
·Przejście na koniec wiersza – („Command”+”strzałka w prawo”).
·Przejście na początek akapitu – („Option”+”strzałka w górę”).
·Przejście na koniec akapitu – („option”+”strzałka w dół”. – Te same skróty przemieszczają kursor po akapitach.
·Przejście na początek pola tekstowego – („Command”+”strzałka w górę”).
·Przejście na koniec pola tekstowego – („Command”+”strzałka w dół”).
·Zaznaczanie tekstu w czasie ruchu kursora – („Shift” + dowolne z powyższych polecenie przenoszenia kursora).
·Zaznaczanie całego tekstu – „Command+a”.
·Kopiowanie zaznaczonego tekstu – „Command+c”.
·Wycinanie zaznaczonego tekstu – „Command+x”.
·Wklejanie tekstu – „Command–v”.
·Cofanie lub przywracanie ostatniej zmiany – „Command+z” lub „Shift+Command+z”.
Polskie znaki piszemy z klawiszem „Option”.

Współpraca z linijkami brajlowskimi

Mobilne urządzenia Apple mogą współpracować tylko z linijkami brajlowskimi wyposażonymi w BlueTooth. Aby sparować linijkę brajlowską z urządzeniem Apple otwórz kolejno: „ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność”, „VoiceOver”, „Pismo Braille’a”. Włącz w swoim brajlowskim urządzeniu interfejs BlueTooth i tapnij na ekranie urządzenia Apple w przycisk „Wybierz urządzenie Braill’a”. Po kilku sekundach na liście dostępnych urządzeń zobaczysz swoją linijkę brajlowską. Tapnij jej nazwę dwa razy i wpisz cztero cyfrowy kod parowania a następnie przycisk „połącz”. Cyfry mogą być dowolne, np. możesz wpisać cztery razy cyfrę „1”, albo „1234”. Po połączeniu z sobą urządzeń nie musisz ich parować za każdym razem. Urządzenia Apple zapamiętuje sparowane z nim linijki brajlowskie i z chwilą, gdy obydwa urządzenia gotowe do pracy znajdą się w zasięgu działania BlueTooth, następuje automatyczne ich połączenie. Na rynku można spotkać modele linijek brajlowskich, które podczas parowania nie wymagają wprowadzenia kodu parowania.
Na ekranie „pismo brailla” oprócz listy przyłączonych urządzeń brajlowskich znajdziesz także inne ustawienia brajla. Po niżej ich wykaz.
·Przełącznik „Kontrakcje braill’a” odpowiada za skróty brajlowskie. Jego włączenie spowoduje, że urządzenie będzie wyświetlało tekst brajlowskimi skrótami.
·Przełącznik „Automatyczna wersja braill’a” – po jego włączeniu VoiceOver automatycznie użyje tablicy brajlowskiej zgodnej z wybranym językiem syntezatora mowy.
·Przycisk „przesuwanie odwraca strony” – przesunięcie do końca treści w czasie
czytania będzie powodowało odwrócenie strony.
·”Czas wyświetlania alertu” – można ustawić czas, po jakim komunikaty VoiceOver znikną z brajlowskiego wyświetlacza.
·”kod memetha dla równań matematycznych” – włączenie tego przełącznika sprawi, że równania matematyczne będą w brajlu wyświetlane kodem Memetha.”. W Polsce do zapisu matematyki w brajlu kodu tego się nie używa.
·”komórka statusu” – pozwala na włączenie i wyłączenie tej informacji oraz na określenie położenia na urządzeniu brajlowskim komórki statusu. Statusami są różne informacje np. „w historii powiadomień jest nieprzeczytana wiadomość,”, „bieżąca wiadomość historii powiadomień nie została odczytana,”, „poziom naładowania baterii iPhone’a jest niski (mniej niż 20%)” itp. Aby wyświetlić rozszerzony opis tej komórki na monitorze brajlowskim naciśnij znajdujący się nad nią przycisk.
Pozostałe opcje są na tyle jasne, że nie wymagają omówienia. Poniżej znajduje się lista komend, które można wydać na urządzeniu brajlowskim:
·Włączenie pomocy – (spacja+”punkty 1, 3″). Wyjście z pomocy następuje po wciśnięciu (spacja+”punkty 1, 2″).
·Poprzedni element na ekranie – (spacja+”punkt 1″).
·Następny element na ekranie – (spacja+”punkt 4″).
·Poprzedni element zgodny z wybraną na „pokrętle” funkcją – (spacja+”punkt 3″).
·Następny element zgodny z wybraną na „pokrętle” funkcją – (spacja+”punkt 6″).
·Obrót „pokrętła” w lewo, wybór poprzedniej funkcji – (spacja+”punkty 2, 3″).
·Obrót „pokrętła” w prawo, wybór następnej funkcji – (spacja+”punkty 5, 6″).
·Przejście do pierwszego elementu na ekranie – (spacja+”punkty 1, 2, 3″).
·Przejście do ostatniego elementu na ekranie – (spacja+”punkty 4, 5, 6″).
·Odczytanie od miejsca położenia fokusa – (spacja+”punkty 1, 2, 3, 5″).
·Odczytanie od góry ekranu – (spacja+”punkty 2, 4, 5, 6″).
·Przejście na pulpit – wciśnięcie przycisku „Home” – (spacja+”punkty 1, 2, 5″). Dwukrotne wciśnięcie tej kombinacji klawiszy włącza „ekran przełączania programów”, trzy krotne „wyłącza VoiceOver”. Żeby go ponownie włączyć trzeba trzy razy wcisnąć umieszczony na urządzeniu przycisk „Home”.
·Przejście na „pasek statusu” – (spacja+”punkty 2, 3, 4″).
·Zwiększenie głośności urządzenia Apple – (spacja+”punkty 3, 4, 5″).
·Zmniejszenie głośności urządzenia Apple – (spacja+”punkty 1, 2, 6″).
·Cofnięcie się o ekran wstecz – (spacja+”punkty 1, 2″). Funkcja działająca na ekranie aplikacji i stronach internetowych. Odpowiada gestowi trzy krotnemu potarciu dwoma palcami.
·Aktywuje klawisz „wysuń” – (spacja+”punkty 1, 4, 6″).
·Polecenie klawisza „BackSpace” – (spacja+”punkt 7″).
·Polecenie klawisza „Delete” – (spacja+”punkty 1, 4, 5″).
·Polecenie klawisza „Return” – (spacja+”punkt 8″) lub (spacja+”punkty 1, 5″).
·Polecenie klawisza „Tab” – (spacja+”punkty 2, 3, 4, 5).
·Włącza i wyłącza ekranową kurtynę – (spacja+”punkty 1, 2, 3, 4, 5, 6″).
·Wstrzymuje i wznawia czytanie – (spacja+”punkty 1, 2, 3, 4″). Funkcja działa tylko wtedy, gdy została poprzedzona komendą czytaj od miejsca położenia fokusa lub czytaj od góry ekranu.
·Włącza i wyłącza mowę – (spacja+”punkty 1, 3, 4″). Przy wyłączonej mowie możemy korzystać tylko z linijki brajlowskiej.
·Odczytuje numer wyświetlonego ekranu, oraz wiersz i kolumnę, w której znajduje się zaznaczona ikonka – (spacja+”punkty 3, 4″).
·Przewija ekran do góry – (spacja+”punkty 3, 4, 5, 6″).
·Przewija ekran do dołu – (spacja+”punkty 1, 4, 5, 6″).
·Przewija ekran w lewo – (spacja+”punkty 2, 4, 6″).
·Przewija ekran w prawo – (spacja+”punkty 1, 3, 5″).
·Anuluje zaznaczenie tekstu – (spacja+”punkty 2, 3, 6″).
·Zaznacza tekst – (spacja+”punkty 2, 5, 6″).
·Zaznacza wszystko – (spacja+”punkty 2, 3, 6″).
·Wycięcie zaznaczonego tekstu do schowka – (spacja+”punkty 1, 3, 4, 6″).
·Skopiowanie zaznaczonego tekstu do schowka – (spacja+”punkty 1, 4″).
·Wklejenie tekstu ze schowka – (spacja+”punkty 1, 2, 3, 6″).
·Polecenie „cofnij” – (spacja+”punkty 1, 3, 5, 6″).
·Polecenie „przywróć” – (spacja+”punkty 2, 3, 4, 6″).
·Przewinięcie brajla w lewo – (spacja+”punkt 2″).
·Przewinięcie brajla w prawo – (spacja+”punkt 5″).
Powyższe dwie funkcje dotyczą przewijania brajla na urządzeniu brajlowskim. Należy ich używać wtedy, gdy linia tekstu nie mieści się w całości na wyświetlaczu brajlowskim.
·Otwarcie „Centrum powiadomień” – (spacja+”punkty 4, 6″).
·Otwarcie „Centrum sterowania” – (spacja+”punkty 2, 5″).
·Włącza i wyłącza historię – (spacja+”punkty 1, 3, 4, 5″). Wyświetla historie wydanych z linijki brajlowskiej poleceń. Aby wyjść z niej niczego nie wybierając naciśnij (spacja+”punkty 1, 2″). Żeby ponownie wykonać wydaną wcześniej komendę wybierz ją na liście i zatwierdź klawiszem „Return” – „punkt 8”, albo „punkty 1, 5”.
·Włącza i wyłącza wyświetlanie tekstu brajlowskimi skrótami – (spacja+”punkty 1, 2, 4, 5″).
·Przejście do poprzedniego kontenera – (spacja+”punkty 1, 7″).
·Przejście do następnego kontenera – (spacja+”punkty 4, 7″).
Przy włączonej opcji „Brajl ośmiopunktowy”, cyfry piszemy z punktem „8” a duże litery z punktem 7. Po wyłączeniu tej opcji do pisania cyfr i dużych liter musimy używać brajlowskich prefiksów, to znaczy znaku dużej litery i znaku cyfry.

Odczytywanie zapisu matematycznego

Odczytywanie przez ScreenReadery zapisu matematycznego, to nawet w dzisiejszych czasach nie lada wezwanie. Okazuje się jednak, że VoiceOver próbuje sobie z tym radzić i nawet mu to nieźle wychodzi. ScreenReader potrafi odczytać wyrażenia matematyczne zapisane w następujących standardach: MathML on the web, MathML lub LaTeX i (iBooks Author).
Po otwarciu w przeglądarce „Safari” strony zawierającej taką treść i ustawieniu na niej fokusa VoiceOver, ScreenReader ogłasza, że mamy doczynienia z wyrażeniem matematycznym i zaczyna je interpretować, tak jak by to robiła osoba, która potrafi odczytać taką notację. Dodatkowo na „pokrętle” dostępne są opcje umożliwiające przy użyciu gestów pionowych zapoznanie się z takim wyrażeniem. Można go odczytać przeglądając pojedyncze symbole, albo całe fragmenty to znaczy części składowe wyrażenia. Do dyspozycji mamy następujące opcje: „Symbole”, „Małe wyrażenia”, „Średnie wyrażenia” i „Duże wyrażenia”. Pierwsze dwie opcje po wybraniu wyrażenia matematycznego dostępne są zawsze, zaś kolejne pojawiają się tylko przy bardziej złożonych wyrażeniach. Poza tym po umieszczeniu na takim wyrażeniu fokusa, można go dwukrotnym tapnięciem otworzyć w osobnym oknie i przeglądać używając gestów poziomych. Aby zamknąć to okno i z powrotem wrócić do strony, musimy dwa razy tapnąć w przycisk „Gotowe”.
VoiceOver może też wyświetlać wyrażenia matematyczne na linijce brajlowskiej używając brajlowskiego zapisu w notacji Nemetha, której w Polsce się nie używa ponieważ nasz kraj przyjął w brajlu Magdeburski zapis treści matematycznych.
Jeśli chcesz zobaczyć jak wygląda zapis w brajlu matematyki w kodowaniu Nemetha, to tapnij kolejno „Ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność”, „VoiceOver”, „Pismo Braill’a” i tam zaznacz przełącznik „Równania są zapisywane kodem Nemetha”.
Sposób w jaki VoiceOver interpretuje zapis matematyczny syntezą mowy i jak go wyświetla w brajlu, można sprawdzić naprzykład na tej stronie. Po otwarciu strony przemieść się do nagłówka „Przykładowe równania”.

Funkcja 3D Touch

W najnowszych telefonach i tabletach pracujących pod kontrolą Ios9 dostępna jest funkcja 3D Touch. Funkcja ta wyczuwa siłę nacisku palca na ekran urządzenia i umożliwia użytkownikowi dodatkową interakcję z nim. Dodatkowo odpowiedzią na wywoływany nacisk są delikatne stuknięcia wysyłane przez sygnalizator. Urządzenie rejestruje dwa poziomy nacisku słaby i silny zwane przez Apple „peek” oraz „pop”.. Pierwszy służy do otwarcia podglądu dotykanego obiektu a drugi pozwala na wywołanie menu akcji umożliwiających działanie na tym obiekcie. Takie rozwiązanie umożliwia wyeliminowanie zbędnych tapnięć w ekran. Narazie z funkcji tej korzystają niektóre programy zawarte w systemie takie jak Poczta i Przeglądarka Savari, oraz niektóre programy firm tworzących aplikacjię na Ios. Z czasem ich liczba będzie zapewne rosła.

Wykaz omawianych w przewodniku gestów

Gesty wykonywane jednym palcem:
·Szybkie przesunięcie w lewo – poprzedni element.
·Szybkie przesunięcie w prawo – następny element.
·Szybkie przesunięcie w dół – poprzednia wartość opcji wybranej na „pokrętle”.
·Szybkie przesunięcie w górę – następna wartość opcji wybranej na „pokrętle”.
·Przesunięcie palca – zaznaczenie rzeczy wskazanej palcem.
·Pojedyncze tapnięcie – odczytanie zaznaczonego elementu.
·Podwójne tapnięcie – uaktywnienie zaznaczonej pozycji.
·Dwukrotne tapnięcie i przytrzymanie palca – wywołanie menu podręcznego, umożliwia zmianę położenia ikonek, odinstalowanie aplikacji itp.
Gesty wykonywane dwoma palcami:
·Pojedyncze tapnięcie – wstrzymaj lub kontynuuj mówienie. Działa tylko po wywołaniu polecenia „Czytaj od góry ekranu” lub „czytaj od miejsca położenia fokusa”.
·Dwukrotne tapnięcie – wstrzymaj lub uruchom czynność np. odtwarzanie muzyki. Gdy jest aktywne pole edycyjne i mamy włączoną funkcję zamiany mowy na tekst, to gest ten włącza i wyłącza nagrywanie mowy.
·Dwukrotne tapnięcie i przytrzymanie palców na ekranie – wywołanie funkcji umożliwiającej wprowadzenie własnej etykiety.
·Trzykrotne tapnięcie – dostępna w VoiceOver funkcja przeszukiwania ekranu.
·Przesunięcie w dół – odczytanie zawartości ekranu od miejsca położenia fokusa.
·Przesunięcie w górę – odczytanie zawartości ekranu od góry.
·Rozsunięcie palców – włączenie zaznaczenia tekstu.
·Zsunięcie palców – anulowanie zaznaczenia tekstu.
·Obracanie palcami w prawo, lub lewo – zmiana opcji „pokrętła”.
·Trzykrotne poziome potarcie w kształcie czarno drukowe litery „z” – cofnięcie się o ekran wstecz. Czasami działa także trzykrotne pionowe potarcie w kształcie czarno drukowej litery „N”.
Gesty wykonywane trzema palcami:
·Pojedyncze tapnięcie – odczytanie numeru wyświetlonego w aplikacji ekranu, lub współrzędnych położenia na ekranie pulpitu ikonki.
·Dwukrotne tapnięcie – włączenie lub wyłączenie mowy.
·Trzy krotne tapnięcie – włączenie lub wyłączenie „kurtyny”.
·Czterokrotne tapnięcie – skopiowanie zaznaczonego tekstu do schowka.
·Poziome przesunięcie z lewej do prawej strony na zablokowanym ekranie – odblokowanie ekranu.
·Przesunięcie do góry po ustawieniu fokusa na ikonce aplikacji w obszarze „Paska przełączania programów” – zamknięcie programu.
·Przesunięcie w dół po umieszczeniu fokusa na ikonce znajdującej się na „Pasku statusu” – wyświetlenie „Centrum powiadomień”.
·Przesunięcie w górę po umieszczeniu fokusa na ikonce znajdującej się na „Pasku statusu” – wyświetlenie „Centrum sterowania”.
·Przesunięcie w obrębie aplikacji lub pulpitu w górę, dół, prawo lub lewo – zmiana ekranu.
·Przesunięcie na ekranie pulpitu z góry do dołu – otwarcie wyszukiwarki Spotlight.
Gesty wykonywane czterema palcami:
·Pojedyncze tapnięcie u góry ekranu – przenosi fokus na pierwszy element na ekranie.
·Pojedyncze tapnięcie u dołu ekranu – przenosi fokus na ostatni element na ekranie.
·Dwukrotne tapnięcie – włączenie i wyłączenie pomocy VoiceOver.
·Przesunięcie w prawo, lub lewo – działa tylko na niektórych urządzeniach z większą przekątną ekranu –przełączenie do następnego lub poprzedniego uruchomionego programu.
Gesty wykonywane pięcioma palcami:
·Uszczypnięcie – działa tylko na tabletach – zamknięcie uruchomionej aplikacji.

Wykaz gestów dla pisma ręcznego

Gesty wykonywane jednym palcem:
·Przesuwanie – kreślenie czarno drukowych znaków.
Gesty wykonywane dwoma palcami:
·Przesunięcie w lewo – usunięcie wpisanego znaku.
·Przesunięcie w prawo – wstawienie spacji.
·Po wpisaniu znaku przesunięcie w górę lub w dół – wybór znaku z listy znaków zbliżonych. W oknie przeglądarki internetowej Safari, przemieszcza fokus do wybranego elementu.
Gesty wykonywane trzema palcami:
·Przesunięcie w górę lub w dół – zmiana trybu pisania.
·Przesunięcie w prawo – wstawienie nowego wiersza.

Wykaz gestów dla brajlowskiej klawiatury ekranowej

Gesty wykonywane jednym palcem:
·Przesunięcie w lewo – usunięcie ostatniego wpisanego znaku,
·Przesunięcie w prawo – wstawienie znaku spacji,
·Przesunięcie w górę, lub w dół – wybranie następnej, lub poprzedniej podpowiedzi.
Gesty wykonywane dwoma palcami:
·Przesunięcie w prawo – wstawienie znaku nowego akapitu,
·Przesunięcie w górę lub w dół – w trybie kontrakcji rozwinięcie wpisanego skrótu brajlowskiego.
Gesty wykonywane trzema palcami:
·Przesunięcie w prawo lub w lewo – przełączenie po między brajlem sześciopunktowym a brailem z Kontrakcjami.

Funkcje przycisku „Home”

·Pojedyncze wciśnięcie – wyjście z aplikacji na pulpit.
·Dwukrotne wciśnięcie – otwarcie „ekranu przełączania programów”.
·Trzykrotne wciśnięcie – działanie w zależności od ustawień – można ustawić tak, że akcja ta włączy i wyłączy VoiceOver. Aby zmienić ustawienie tapnij kolejno „Ustawienia”, „Ogólne”, „Dostępność”, „Skrót funkcji dostępności”.
·Krótkie naciśnięcie przycisku „Home” z przyciskiem „Power” – zrobienie zrzutu ekranu.
·Dłuższe naciśnięcie i przytrzymanie przycisków „Home” i „Power” – mięki reset urządzenia.
·Dłuższe naciśnięcie przycisku „Home” – wywołanie funkcji Siri. W obecnej chwili Siri nie rozumie polskich poleceń.

Dodatkowe wsparcie

Dodatkowego wsparcia można szukać w plikach pomocy do poszczególnych urządzeń, na stronach internetowych i forach dyskusyjnych.
Pliki pomocy znajdziemy w programie iTunes w menu „pomoc”. Są tam umieszczone instrukcje obsługi do opisywanych tu urządzeń. Instrukcje są w języku polskim. Każdy dokument opisuje urządzenie, usługi w serwisie firmy Apple, oraz różne mechanizmy dostępności urządzenia dla osób niepełnosprawnych w tym także program odczytu ekranu VoiceOver.
W sieci znajdziemy wiele stron poświęconych technologii Apple. Wystarczy w wyszukiwarkę wpisać odpowiednie zapytanie. Najwięcej materiałów dostępnych jest w języku angielskim. Poniżej lista serwisów, do których warto zaglądać:
Apple Accessibility – miejsce w serwisie Apple poświęcone dostępności produkowanych przez tą firmę urządzeń. Znajdziemy tu wykaz oprogramowania, opis działania VoiceOver, listę współpracujących z produktami Apple linijek Brajlowskich i wykaz skrótów klawiaturowych. Serwis jest w języku polskim.
Apple a niewidomi – dział w na stronie Tyflopodcastu poświęcony produktom tej firmy i dostępnemu dla VoiceOver oprogramowaniu. Strona zawiera zestaw podkastów, w których użytkownicy opisują swoje wrażenia z pracy na poszczególnych urządzeniach Apple, oraz pokazują działanie różnych programów użytkowych i gier. Podkasty są w języku polskim.
AppleVis – bardzo ciekawy serwis w języku angielskim poświęcony oprogramowaniu i urządzeniom firmy Apple. Znajdziemy w nim podręczniki, podkasty, fora dyskusyjne, blogi i opis akcesoriów, które można podłączyć do urządzeń Apple.
Myapple – serwis w języku polskim poświęcony produktom tej firmy. Znajdziemy tu fora dyskusyjne, blogi, Podkasty i poradniki.
W języku polskim możemy poszukać też wsparcia na dwóch forach dyskusyjnych.
Funio – forum dyskusyjne poświęcone mobilnym produktom Apple i oprogramowaniu, jakie możemy na nich zainstalować.
Typhlos – to wielotematyczne forum dyskusyjne poświęcone problemom osób niewidomych i słabo widzących. Dużo poruszanych na tym forum tematów dotyczy pracy osób niewidomych na komputerach i mobilnych urządzeniach.

Słowniczek terminów

·App Store – sklep firmy Apple, w którym możemy pobierać darmowe oprogramowanie i kupować oprogramowanie płatne. Poza tym możemy kupować muzykę, filmy i książki. Dostęp do niego możemy uzyskać z programu iTunes, albo z aplikacji na urządzeniu mobilnym zwanych App Stor i iTunes Store.
·Apple ID – konto w serwisie Apple, które umożliwia ci korzystanie z usług oferowanych przez ten serwis. Posiadając takie konto możemy pobierać darmowe aplikacje, kupować aplikacje płatne, kupować muzykę i książki, uzyskać dostęp do chmury iCloud, oraz do usługi iTunes Genius.
·Apps –określenie aplikacji instalowanych na urządzeniach mobilnych.
·iCloud – usługa działająca w chmurze pozwalająca na dostęp do przechowywanych danych z dowolnego urządzenia Apple i komputerów PC. Aby muc z niej korzystać trzeba mieć dostęp do Internetu. Można tam przechowywać muzykę, zdjęcia, notatki, dokumenty, kontakty, zapisane w kalendarzu wydarzenia, ustawienia swojego urządzenia a w najnowszym systemie Ios8 nawet otrzymujemy miejsce na dane.
·Itunes – oprogramowanie instalowane na stacjonarnym komputerze umożliwiające synchronizowanie danych po między urządzeniem mobilnym a naszym komputerem, tworzenie kopi danych znajdujących się na urządzeniu mobilnym, zgrywanie płyt CD, słuchanie internetowego radia i zgromadzonej na komputerze muzyki, oraz dające dostęp do sklepu App Store.
·iTunes Genius – usługa umożliwiająca tworzenie listy pasujących do siebie utworów. Utwory można odtwarzać w postaci Miksów. Aby można było z niej skorzystać, trzeba włączyć funkcję Genius, mieć połączenie z Internetem, oraz posiadać Apple ID.
·iTunes Match – usługa ta jest zintegrowana z programem iTunes na twoim komputerze, oraz z programem Muzyka na urządzeniu przenośnym. Dzięki niej możesz przechowywać w chmurze iCloudd całą swoją muzyczną kolekcję a więc muzykę zakupioną w sklepie Apple, zgraną z płyt CD i kupioną w serwisie innym niż Itunes.
·iTunes Store – aplikacja zainstalowana na urządzeniu mobilnym umożliwiająca wyszukiwanie i zakup muzyki, książek, filmów i dzwonków.
Koniec.